(Baonghean) - Theo đánh giá của các nhà máy đường, vùng mía trồng trên địa bàn Nghệ An có chữ đường cao hơn bình quân chung của cả nước. Việc khép kín diện tích quy hoạch, tăng năng suất mía, liên kết giữa các nhà máy từ đó phát triển bền vững đang được Sở Nông nghiệp và PTNT vào cuộc phối hợp với các nhà máy, chính quyền địa phương và người trồng mía thực hiện.

Lợi thế chữ đường 

Trong hội nghị đánh giá vụ ép 2016/2017 do Sở Nông nghiệp và PTNT tổ chức, ông Anthony John Maple - Tổng Giám đốc Công ty TNHH Mía đường Nghệ An (NASU) cho biết, chữ đường (độ % lượng đường trong nước mía ép ra) của mía nguyên liệu trên địa bàn tỉnh cao hơn mức bình quân chung của cả nước.

Hiện bình quân chung chữ đường trong mía của cả nước là 9,74 CCS, còn ở Nghệ An đạt từ 10,5 - 11,40 CCS. Điển hình vùng trồng mía ở xã Nghĩa Thịnh (Nghĩa Đàn) có chữ đường 12,7 CCS; phường Quang Phong (TX. Thái Hòa) 12,5 CCS. Đặc biệt, có những ruộng mía của người dân chăm sóc tốt đạt chữ đường trên 15 CCS, như mía của gia đình bà Trần Thị Hải ở Nghĩa Thịnh đạt 15,7 CCS; ruộng mía của gia đình ông Nguyễn Văn Chiến ở xã Văn Lợi (Quỳ Hợp), đạt 15,9 CCS; ruộng mía của gia đình ông Đỗ Văn Vũ ở xã Nghĩa Tân (Nghĩa Đàn) đạt 16,3 CCS...

Trồng mía bằng máy ở Nhà máy đường Sông Con. Ảnh: Phương Thảo

Thông tin trên cho thấy, vùng mía nguyên liệu ở Nghệ An thực sự có giá trị rất lớn trong sản xuất đường. Và theo quy luật, nếu chữ đường mía càng cao thì thu nhập của người trồng mía tăng lên. Điển hình như các hộ nêu trên, nếu quy ra giá đạt trên 1,2 triệu đồng/tấn mía, trong khi giá thị trường chỉ từ 950.000 - 1 triệu đồng/tấn.

Ông Anthony John Maple cũng thông tin thêm, việc chữ đường trong mía vùng nguyên liệu của Nhà máy đường NASU đạt cao có lợi cho cả nhà máy và người trồng. Trong vụ ép vừa qua, để động viên người trồng mía nguyên liệu, Nhà máy đường NASU đã trích thưởng gần 10 tỷ đồng cho những hộ trồng mía đạt kết quả cao.

Để có được kết quả nêu trên là cả quá trình đồng hành của nhà máy với người trồng mía trong việc đưa các giống mới năng suất cao vào trồng, tích cực ứng dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật trong tất cả các khâu đoạn từ trồng, chăm sóc, thu hoạch, chế biến. Đó là cho nông dân vay không lãi suất tiền làm đất, mua giống sạch, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và hỗ trợ không hoàn lại khi chuyển đổi một số diện tích có cây trồng khác kém hiệu quả sang trồng mía 2 triệu đồng/ha.

Những cách làm tương tự cũng được Nhà máy đường Sông Con và Sông Lam trên địa bàn tỉnh áp dụng đối với nhân dân trồng mía nguyên liệu.

Hạn chế tranh mua nguyên liệu

Trong lúc diện tích, sản lượng mía chưa đặt mục tiêu đề ra, 3 nhà máy đường gồm: NASA, Sông Con, Sông Lam còn có tình trạng tranh mua nguyên liệu mía. Thậm chí một số nhà máy đường ngoại tỉnh cũng vào thu mua. 

Đại diện Nhà máy đường NASU, đơn vị có diện tích mía nguyên liệu lớn nhất tỉnh với trên 14.000 ha phản ánh, mấy vụ ép gần đây, có những ngày hàng trăm xe chở mía từ vùng nguyên liệu của nhà máy này đến Nhà máy đường Sông Con.

Còn phía Nhà máy đường Sông Con cho rằng có một số diện tích quy hoạch vùng nguyên liệu của Sông Con nhưng phía NASU đang đầu tư vào…

Nhà máy đường Sông Lam cũng “kêu” bị tranh mua nguyên liệu mía. Nguyên nhân dẫn đến sự việc này là do triển khai thực hiện quy hoạch sản xuất mía nguyên liệu mới chỉ dừng ở khâu công bố quy hoạch, chưa tập trung chỉ đạo thực hiện quyết liệt, sâu sát đến từng địa bàn.

Mặt khác, công tác kiểm tra, giám sát và xử lý những nơi chưa chấp hành quy hoạch chưa được quan tâm. Quy hoạch vùng nguyên liệu đã được UBND tỉnh phê duyệt cụ thể cho từng công ty mía đường, nhưng quy hoạch đang trên giấy và các địa phương chưa thực sự bám quy hoạch hoặc để quy hoạch chồng lấn.

Nông dân Nghĩa Đàn thu hoạch mía. Ảnh: Văn Lương

Trước thực tế đó, ngành Nông nghiệp và PTNT đề nghị các công ty mía đường cần phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương có chính sách quản lý tốt quy hoạch vùng nguyên liệu, tránh chồng lấn trong quy hoạch đất cho các loại cây trồng khác.

Về phát triển diện tích mía, trên thực tế, các nhà máy đã có chính sách cho nông dân vay giống, phân bón và phối hợp trong thu mua. Theo khảo sát ở một số vùng mía nguyên liệu, nếu đầu tư chăm sóc tốt, mỗi ha mía có thể đạt trên 100 /ha.

Đẩy mạnh liên kết 

Liên kết giữa các nhà máy đường là đề xuất của Sở Nông nghiệp và PTNT nhằm phát triển vùng mía nguyên liệu ở Nghệ An theo quy hoạch. Trên cơ sở các nhà máy “ngồi lại với nhau” sẽ hạn chế tranh mua vùng nguyên liệu và phát triển sản xuất, điều tiết giống, nguyên liệu, tiêu thụ nguồn hàng khi cần thiết.

Bởi liên kết trong sản xuất giữa các nhà máy sẽ đem lại lợi ích thiết thực cho người trồng mía và cũng là sự tồn tại của chính các nhà máy trong thời kỳ hội nhập. Đồng tình với quan điểm này, ông Anthony John Maple - Tổng Giám đốc Công ty TNHH Mía đường NASU cho rằng: Điều đó rất cần thiết, nhất là vào năm 2018, khi chính sách Khu vực Mậu dịch Tự do ASEAN (AFTA) có hiệu lực, đường nhập vào Việt Nam chỉ chiết khấu 5% thì ngành đường trong nước gặp nhiều khó khăn thách thức, đó là chưa kể đường nhập lậu chưa quản lý được hết. 

Việc liên kết giữa các công ty mía đường trên địa bàn Nghệ An sẽ tạo nên sức mạnh để thực hiện các mục tiêu lớn trong sản xuất. Bởi hiện nay, việc nghiên cứu, ứng dụng giống mía mới sạch bệnh, năng suất cao đang mỗi đơn vị làm mỗi hướng.

Hệ thống bốc xếp mía ở Công ty CP mía đường Sông Con. Ảnh: Châu Lan

Ngay cả việc hình thành cánh đồng lớn trong trồng mía vẫn còn manh mún và việc tưới, chăm sóc để tăng năng suất mía trên một đơn vị diện tích cũng chưa có lời giải xác đáng. Cùng đó, việc ứng dụng máy móc vào các khâu đoạn trồng, chăm sóc, thu hoạch mía cũng đang loay hoay chưa tìm được hướng đi phù hợp, trong khi lao động phổ thông ngày càng ít và chi phí cao…

Về vấn đề này, ông Hoàng Nghĩa Hiếu cho rằng, ngành Nông nghiệp và PTNT sẵn sàng đứng ra có cuộc gặp 3 bên để liên kết trong sản xuất. Bởi tầm quan trọng của các nhà máy đường liên quan đến nhân dân của 14 huyện, thị xã có quy hoạch vùng nguyên liệu mía và hàng nghìn công nhân.

Ngành  Nông nghiệp và PTNT cũng sẽ vào cuộc tích cực cùng các nhà máy và chính quyền địa phương rà soát, xác định rõ vùng nguyên liệu của từng công ty, hỗ trợ từng bước dồn điền, đổi thửa hình thành vùng nguyên liệu trên cánh đồng lớn để áp dụng máy móc thiết bị thuận lợi, ổn định. Cùng đó, phối hợp đẩy mạnh tuyên truyền cho người dân trồng mía theo quy hoạch, tránh hiện tượng chạy theo một số cây trồng khác thiếu ổn định đầu ra, ảnh hưởng đến mía đường.

Nguyên Sơn