(Dân Việt) Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) được thực thi sẽ tạo nhiều cơ hội xuất khẩu hàng hoá, việc làm, cơ hội đầu tư... cho Việt Nam. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cũng chỉ ra Việt Nam sẽ phải đối mặt với rất nhiều thách thức, trong đó nông nghiệp là lĩnh vực chịu nhiều tổn thương nhất.

Chăn nuôi bị cạnh tranh quyết liệt 

Nhận định về vấn đề trên, Viện trưởng Viện Chính sách và chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn (IPSARD) Nguyễn Đỗ Anh Tuấn cho rằng, khi tham gia CPTPP, các rào cản thuế quan được dỡ bỏ thì các sản phẩm chăn nuôi của Việt Nam sẽ chịu sự cạnh tranh quyết liệt hơn ngay tại thị trường trong nước bởi thịt bò và sữa từ Australia, New Zealand; thịt lợn, gà từ Canada.

Tham gia CPTPP, ngành nông nghiệp có cơ hội được tiếp cận với những công nghệ sản xuất hiện đại của các nước trong khu vực.  Ảnh: TTXVN

Còn đối với xuất khẩu, thách thức mà nông sản Việt phải đối mặt là khi CPTPP được ký kết, các nước tham gia có thể giảm thuế suất nhưng họ sẽ áp dụng các hàng rào phi thuế quan một cách nghiêm ngặt hơn.

Ví dụ, để có thể vào được thị trường giá trị cao và quy mô lớn như Nhật Bản, những sản phẩm Việt Nam đang có lợi thế xuất khẩu như gạo, cà phê, tiêu, điều, thủy sản… cần vượt qua các hàng rào kỹ thuật (TBT) và các biện pháp kiểm dịch vệ sinh, an toàn thực phẩm (SPS). Nếu không, dù thuế suất nhập khẩu của các thị trường này bằng 0% thì nông sản Việt Nam cũng khó “có cửa” vào được siêu thị Nhật Bản.

Ngoài ra, theo ông Tuấn, các quy định khác của hiệp định CPTPP về bản quyền giống, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y, vấn đề lao động, nguồn gốc xuất xứ… cũng rất chặt chẽ, trong khi đây đều là những điểm yếu của nông nghiệp Việt Nam. 

Góp ý với quốc hội trước khi xem xét phê chuẩn hiệp định này, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh (Bình Phước) cho rằng, đối với ngành nông nghiệp, cần xem xét kỹ các danh mục nông sản bị ảnh hưởng, ví dụ như củ khoai lang của Vĩnh Long, hiện tổng diện tích trồng hơn 300ha, sản lượng rất lớn nhưng lại không có trong danh mục nông sản xuất khẩu.

Khoai lang ở đây hiện chủ yếu xuất khẩu tiểu ngạch sang Trung Quốc, chính vì phụ thuộc lớn vào một thị trường, nên khi thị trường này thay đổi chính sách, có chút "đỏng đảnh" là bị ảnh hưởng ngay. (Mới đây, giá khoai lang tại Vĩnh Long đã giảm mạnh do thị trường Trung Quốc ngừng mua, khiến Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long phải “cầu cứu” Bộ trưởng Bộ NNPTNT - PV).

"Do đó, chúng ta cần nghiên cứu, cân đối giữa cái được và không được để làm sao hạn chế thấp nhất các bất lợi đối với các mặt hàng nông sản khi vào CPTPP" - ông Nguyễn Tuấn Anh nói.

áng chú ý, nếu so sánh 10 mặt hàng chủ đạo với các nước trong hiệp định, đại biểu Hoàng Văn Cường (TP.Hà Nội) cho biết, Việt Nam đang xếp nhóm thấp nhất. Những mặt hàng được đánh giá có lợi thế lớn nhất như dệt may, giày da, đồ gỗ thì Việt Nam cũng đứng thứ 3. Đặc biệt, rau quả, cà phê, hồ tiêu, thịt lợn, thịt gà của chúng ta xếp hạng rất thấp, có sức cạnh tranh yếu. Nếu không sớm tổ chức lại sản xuất hiệu quả, rất có thể các mặt hàng này sẽ bị sản phẩm ngoại “đè bẹp”. 

Hy vọng lớn từ thị trường Nhật Bản

Trước đó, trao đổi với PV NTNN, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan nhận định, tham gia vào CPTPP, hy vọng lớn nhất của Việt Nam trong lĩnh vực nông nghiệp để giảm bớt sự tập trung quá lớn vào thị trường Trung Quốc như hiện nay, chính là Nhật Bản. Các thị trường khác như Australia, New Zealand, Canada cũng hứa hẹn có tiềm năng.

Cần nâng cao chất lượng nông sản để tìm cơ hội ở những thị trường khó tính như Nhật Bản. Ảnh: TTXVN

Trong đó, Nhật Bản đã ước tính khi vào CPTPP, nông sản nhập khẩu sẽ đáp ứng tới 86% nhu cầu nông sản trong nước. Tín hiệu vui là những năm gần đây, Nhật Bản đã mở rộng hợp tác kinh tế với Việt Nam trong sản xuất nông nghiệp và họ đã mở cửa cho các mặt hàng thanh long ruột đỏ, xoài, vải thiều, mùi tây, lá tía tô…

“Nhật Bản hiện có 120 triệu dân và đây sẽ là cơ hội rất lớn để nông nghiệp Việt Nam tạo bước đột phá. Do đó cần tận dụng tốt cơ hội trong CPTPP, hợp tác thêm với một số nước có công nghệ cao về nông nghiệp như Israel, đồng thời tái cơ cấu nông nghiệp mạnh mẽ để phát triển nông nghiệp theo hướng hiện đại hóa và thương mại hóa, điều này không chỉ giúp nông sản bớt lệ thuộc vào thị trường Trung Quốc mà còn giúp nông nghiệp Việt Nam cất cánh” – bà Lan khẳng định.

Trao đổi nhanh với PV NTNN bên hành lang Quốc hội, Bộ trưởng Bộ NNPTNT Nguyễn Xuân Cường cho biết, vào CPTPP chắc chắn sẽ có những thách thức, riêng với lĩnh vực nông nghiệp chúng ta cần có nghiên cứu, đánh giá rõ những tổn thương có thể gặp phải, từ đó có “kịch bản” hoá giải thách thức, biến nó thành cơ hội xuất khẩu các mặt hàng có lợi thế.

Theo TS Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, đối với những mặt hàng có lợi thế xuất khẩu, cần thúc đẩy các hoạt động thương mại, xúc tiến đầu tư, quảng bá hình ảnh nông sản Việt Nam với đối tác CPTPP để liên kết hình thành các chuỗi giá trị toàn cầu. Cần rà soát kỹ các ngành hàng dễ bị tổn thương như chăn nuôi, mía đường để có chính sách hỗ trợ kịp thời, giúp người sản xuất đối phó, hoặc giảm thấp nhất thiệt hại khi phải cạnh tranh với nông sản từ các nước CPTPP.

Còn về dài hạn, cần đẩy nhanh quá trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, gắn chặt với các tiêu chuẩn kỹ thuật, vệ sinh an toàn theo cam kết quốc tế…