Nông dân tỉnh Phú Yên thu hoạch mía.

Cùng địa bàn, mỗi nơi một giá

Phú Yên có bốn nhà máy đường, gồm Nhà máy đường Tuy Hòa của Công ty cổ phần Mía đường Tuy Hòa, Nhà máy đường Vạn Phát và hai nhà máy đường của Công ty TNHH Công nghiệp KCP Việt Nam. Các nhà máy đều được phân vùng nguyên liệu để chủ động đầu tư và bao tiêu sản phẩm với người nông dân.

Huyện Sông Hinh, nơi có vùng nguyên liệu mía lớn thứ hai của Phú Yên (sau huyện Sơn Hòa), vụ này có 5.000 ha mía đang vào mùa thu hoạch. Tuy nhiên đến nay, nông dân chỉ mới thu hoạch xong khoảng 30% diện tích. So với mọi năm, tiến độ thu hoạch chậm hơn một tháng. Sông Hinh là vùng nguyên liệu của Công ty cổ phần Mía đường Tuy Hòa. Năm nay, Nhà máy đường Tuy Hòa hoạt động chạy máy chậm hơn mọi năm. Mía thu hoạch chậm, lại bán với giá thấp, chỉ 750.000 đồng/tấn mía 10 chữ đường tại ruộng, thấp hơn mức giá Công ty TNHH Công nghiệp KCP Việt Nam thu mua cho nông dân (850.000 đồng/tấn mía 10 chữ đường tại ruộng) ở hai huyện Sơn Hòa và Ðồng Xuân.

Phó Chủ tịch UBND xã Ea Ly (huyện Sông Hinh) Nguyễn Văn Hùng cho biết: "Mong muốn của tôi là Ban điều hành mía đường huyện Sông Hinh cũng như Ban điều hành mía đường tỉnh Phú Yên có sự điều chỉnh để các mức giá chỉ chênh lệch nhỏ, giúp nông dân ổn định đời sống. Với năng suất mía đạt bình quân 60 tấn/ha mà giá mua chỉ 750.000 đồng/tấn 10 chữ đường thì nông dân chắc chắn bị lỗ".

Ông Ðoàn Ðắc Miên, ở xã Sơn Nguyên, huyện Sơn Hòa là nông dân sản xuất giỏi. Vụ mía này, ông trồng mới 12 ha, năng suất đạt 100 tấn/ha. Ông Miên cho biết: "Giá thu tại ruộng là 850.000 đồng/tấn, nhưng thực chất nhà máy chỉ thanh toán 800.000 đồng/tấn; 50.000 đồng còn lại, nhà máy hỗ trợ trung chuyển 20.000 đồng và "thưởng" cho người nông dân thực hiện đúng hợp đồng 30.000 đồng. Khoản này chờ nghiệm thu hợp đồng kinh tế mới thanh toán. Giá nhân công chặt mía đã tăng cao lên mức 300.000 đồng/tấn, chưa kể chi phí đầu tư cũng tăng cho nên vụ mía năm nay người trồng mía thất thu lớn".

Ðể giải phóng đất làm vụ mía sau, nhiều người dân phải đi vay nóng để có tiền thuê nhân công chặt mía, hoặc bán bò trả nợ. Gia đình bà Xuyên, người dân tộc Ê Ðê ở xã Ðức Bình Tây, huyện Sông Hinh có 3 ha mía đang thu hoạch. Năm nay, do sau Tết Nguyên đán, Nhà máy đường Tuy Hòa mới chạy máy, thu mua mía muộn, gia đình phải đi vay nóng chín triệu đồng để thuê nhân công chặt mía. Với mức giá bán 750.000 đồng/tấn, để trả đủ tiền thuê nhân công, gia đình bà Xuyên đành bán thêm một con bò với giá 10 triệu đồng để trả nợ. Tiền phân bón, tiền công thu hoạch tăng nhưng muốn tìm lao động chặt mía không dễ. Chỉ hộ nào trả tiền mặt ngay mới hy vọng tìm được người chặt và vận chuyển mía lên xe. Theo tính toán, chi phí để thu hoạch 1 ha mía là 14 triệu đồng. Với mức giá nhà máy thu mua mía tại huyện Sông Hinh giảm còn 750.000 đồng/tấn, cộng với năng suất mía giảm từ 30 đến 50% cho nên nhiều hộ lỗ hơn 20 triệu đồng/ha.

Ông Ma Ngố, Trưởng buôn Quang Dù, xã Ðức Bình Tây, huyện Sông Hinh cho biết, người dân trong buôn lâu nay sống nhờ cây mía. Năm nay, nhiều hộ trồng mía lỗ nặng. Trong buôn đã có ít nhất 10 hộ phải bán bò để trả tiền vay nóng.

Chung tay hỗ trợ người trồng mía

Theo Chủ tịch UBND xã Ðức Bình Tây Trần Văn Ân: "Giá thị trường có thể lên hoặc xuống, nhưng cơ chế giá trong một tỉnh phải được áp dụng như nhau. Ðề nghị các ban điều hành mía đường của huyện và tỉnh can thiệp để làm sao người nông dân có lợi.

Phó Chủ tịch UBND huyện Sông Hinh Ðinh Ngọc Dạn cho biết: Trước việc giá mía chênh lệch, có hiện tượng nông dân ở vùng nguyên liệu của Nhà máy đường Tuy Hòa bán mía cho tư thương vận chuyển sang nhà máy khác tiêu thụ. Ðể giải quyết tình trạng này, Ban điều hành mía đường huyện Sông Hinh đã tổ chức đối thoại giữa Nhà máy đường Tuy Hòa với tổ điều hành mía đường các xã, thị trấn trong huyện. "Giá mía giảm đang là khó khăn chung của cả tỉnh. Các nhà máy sản xuất đường phải bảo đảm sự công bằng, để nông dân không so bì mức giá thu mua giữa các nhà máy. Nếu vấn đề này cứ tiếp diễn, tranh chấp nguyên liệu chắc chắn sẽ xảy ra. Ban điều hành mía đường huyện Sông Hinh đề nghị các nhà máy mía đường phải làm rõ việc này, giúp nông dân tin tưởng và tiếp tục đầu tư trồng mía cho vùng nguyên liệu.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Yên Nguyễn Trọng Tùng cho rằng, năm nay, người trồng mía Phú Yên gặp bất lợi nhiều mặt, nhất là ảnh hưởng nắng hạn, mía bị bệnh. So với mọi năm, giá mía nguyên liệu trên thị trường hạ thấp; các nhà máy đường cũng gặp không ít khó khăn. Tuy nhiên để gắn bó lâu dài, hai bên cùng có lợi, các nhà máy đường cần có chính sách hỗ trợ người trồng mía.

Theo ông Subbaiah, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Công nghiệp KCP Việt Nam, hiện công ty vẫn duy trì mua mía cho nông dân Phú Yên với mức giá cao. Ngoài ra, công ty còn có chính sách hỗ trợ giá thu mua mía cho người trồng; hỗ trợ thêm cước vận chuyển từ 50.000 đến 150.000 đồng/tấn và hỗ trợ trung chuyển 20.000 đồng/tấn mía sạch, tiền thưởng cho hoàn thành hợp đồng 30.000 đồng/tấn mía sạch sau khi thanh lý hợp đồng kinh tế. Công ty cũng đang hỗ trợ người dân bằng cách không tính lãi suất cho đầu tư phân, giống đã theo hợp đồng…

Bài và ảnh: Trình Kế