Cần cải tiến cách tính giá mía | Tin trong nước | Viện Nghiên cứu Mía Đường

Niên vụ mía 2011-2012 đang khởi động với nhịp độ ngày một nóng. Cân đối cung cầu lượng đường thế nào? Giá thu mua mía ra sao là những vấn đề cả nông dân và doanh nghiệp đang phải tính toán, trù liệu.

* Bất cập tỷ lệ ăn chia giữa NM đường và người trồng mía

Xem lại thời gian nhập đường

Theo ông Nguyễn Thành Long, Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam, vào ngày 25/9, 2 nhà máy ở ĐBSCL sẽ cùng bước vào niên vụ mới. Sang ngày 26 sẽ có thêm 2 nhà máy vào vụ. Các nhà máy khác trong khu vực này sẽ lần lượt vào vụ trong tháng 10. Đến thời điểm này, các nhà máy đường ở ĐBSCL đã thống nhất mua mía đầu vụ ngay tại ruộng với giá 1.000đ/kg với mía 10 CCS.

Đến đầu tháng 11, các nhà máy ở Đông Nam bộ, Bắc Trung bộ, miền Bắc bắt đầu ép mía. Các nhà máy ở miền Trung, Tây Nguyên bắt đầu khởi động từ ngày 10/11. Dự kiến tổng sản lượng đường niên vụ 2011-2012 sẽ vào khoảng hơn 1,3 triệu tấn, tăng thêm 150 ngàn tấn so với niên vụ 2010-2011.

Theo dự báo của Bộ Công thương, nhu cầu sử dụng đường trong năm 2012 sẽ vào khoảng 1,4 triệu tấn. Như vậy sản lượng đường niên vụ 2011-2012 đã gần đáp ứng được nhu cầu trong nước. Nếu cộng thêm lượng đường phải nhập khẩu theo quy định khi gia nhập WTO và đường nhập lậu, nhiều khả năng trong năm tới lượng đường ở nước ta sẽ cao hơn so với nhu cầu.

Chính vì thế, Hiệp hội Mía đường VN đã kiến nghị Bộ Công thương và Bộ NN-PTNT xem xét lại thời gian nhập khẩu đường. Theo đó, vào tháng 11 hàng năm, hơn 70% nhà máy đường trên toàn quốc đã vào vụ chế biến và kết thúc chế biến vào tháng 6 năm sau. Với năng lực sản xuất của các nhà máy đường trong nước, đây sẽ là giai đoạn thừa cung.

Việc nhập khẩu đường giai đoạn chính vụ sẽ gây khủng hoảng thừa cục bộ, khó khăn cho ngành chế biến đường, và nông dân sẽ là người bị thiệt nhiều nhất. Vì vậy lượng đường nhập khẩu để bù đắp thiếu hụt chỉ cần có từ tháng 8 đến hết tháng 11 của năm đó. Nói tóm lại việc cấp quota của 2 Bộ tuy được cân đối từ đầu năm, nhưng hiệu lực của quota thì chỉ nên bắt đầu từ tháng 8 đến hết tháng 11.

Cũng theo Hiệp hội Mía đường, chính sách dự trữ quốc gia về đường mà Bộ Công thương đã dự thảo và lấy ý kiến, cũng nên sớm được ban hành. Theo đó, có cơ chế dự trữ bắt buộc 10% đối với nhà sản xuất và 5% đối với nhà thương mại.

Giá mía chưa hợp lý?

Giá đường trong niên vụ tới, được dự báo sẽ ở mức khoảng 18.000đ/kg (giá bán tại nhà máy, chưa có thuế giá trị gia tăng). Mức dao động được cho là trong khoảng +/- 10%. Trên cơ sở đó, Hiệp hội Mía đường đã đưa ra giá thu mua mía vụ tới như sau: giá mía 10 CCS tại ruộng trên phương tiện vận chuyển tối thiểu là 900đ/kg.

Tuy nhiên giá mía thực mua sẽ theo giá thị trường và theo khuyến cáo của Bộ NN-PTNT, theo công thức giá mua 1 tấn mía 10 CCS tại ruộng tương đương giá bán 60 kg đường kính trắng loại 1 (giá trước thuế) tại kho của nhà máy đường. Và Hiệp hội Mía đường VN cũng khuyến cáo các nhà máy nên mua mía tương đương với giá mía niên vụ 2010-2011.

Như vậy, có thể thấy cách tính giá mua mía của nông dân trong niên vụ tới vẫn chưa có sự cải tiến so với những niên vụ trước, khi vẫn định giá 1 tấn mía 10 CCS bằng giá bán 60 kg đường trắng, tức là giá mía – đường vẫn theo tỷ lệ 60:40. Với tỷ lệ này, phần thiệt thòi vẫn nghiêng về phía người nông dân, khi tỷ lệ hưởng lợi của mía vẫn còn thấp, và tỷ lệ này chỉ được định giá trên giá bán đường, trong khi các nhà máy còn có nguồn thu nhập khác từ mía như rỉ mật, bã mía …

Một điều đáng chú ý của niên vụ mía 2011-2012 là các thành viên Hiệp hội Mía đường VN đã thống nhất bắt đầu từ niên vụ này, sẽ thu mua mía theo chất lượng, không mua xô, bao tạp chất, bao chữ đường … hoặc các hình thái tương tự như mua xô. Mía đưa vào ép bảo đảm chữ đường tối thiểu 9 CCS.

Tuy nhiên thực tế ở ĐBSCL trong những ngày qua cho thấy nông dân ở nhiều nơi đang ồ ạt thu hoạch mía non (6-7 CCS) để chạy lũ. Về vấn đề này, ông Nguyễn Thành Long cho biết phần lớn mía non mà nông dân ĐBSCL thu hoạch và bán chạy lũ, được sử dụng cho việc ép lấy nước uống. Phần còn lại, các nhà máy sẽ thu mua theo cơ chế ưu tiên cho vùng có thiên tai, tức là chấp nhận mía dưới 9 CCS do chạy lũ. Còn các khu vực khác không ảnh hưởng thiên tai, thì phải tuân thủ việc ép mía từ 9 CCS trở lên.

Mặt khác, cái tỷ lệ 60:40 nói trên vẫn chỉ mang tính khuyến cáo, mà chưa có cơ quan nào đứng ra kiểm tra, giám sát, nên không thể đảm bảo được rằng các nhà máy có tuân thủ đúng tỷ lệ giá đường giá mía hay không, nhất là những lúc biến động giá theo hướng giá đường tăng cao.

Theo ông Nguyễn Quốc Huân, Cty CP Đầu tư Sài Gòn Thương Tín, để đảm bảo quyền lợi của người trồng mía, chúng ta nên học theo mô hình tính giá và quản lý giá của Thái Lan.

Theo đó, ở nước này, cơ chế phân chia lợi nhuận giữa người trồng mía với nhà máy đường là 70:30. Cụ thể, trong 100% tổng thu nhập từ đường và rỉ mật, nông dân sẽ hưởng 70%, 30% còn lại thuộc về nhà máy.

Cũng theo ông Huân, Chính phủ cần ban hành văn bản mang tính pháp lý để bảo vệ quyền lợi của người trồng mía, xây dựng cơ chế phân chia lợi nhuận hợp lý giữa người trồng mía và nhà máy để cả 2 cùng phát triển ổn định.