Các chị em nội trợ hẳn chẳng còn xa lạ với món mật mía thường được sử dụng trong nhiều món ăn. Mật mía cũng là một trong nhiều đặc sản đến từ Nghệ An. Nó là sản phẩm được làm từ việc cô đặc nước mía (quá trình này gọi là kéo mật hay nấu mật).

Mật mía thì nhiều nơi bán nhưng ngon nhất phải kể tới mật mía làng Găng. Với kinh nghiệm từ nhiều thế hệ truyền lại làng nghề truyền thống mật mía làng Găng, xã Nghĩa Hưng, huyện Ngãi Đàng, Nghệ An đã nổi tiếng khắp nước bởi chất lượng mật sánh mịn, đặc, thơm, có màu vàng cánh gián đặc trưng không lẫn vào đâu được.

Người ta thường chấm mật mía khi ăn bánh gio, bánh khoai, khoai luộc, sắn luộc,... hoặc ăn với món mặn như bánh chưng, bánh tét… Mật mía cũng dùng để kho cá, kho thịt, nấu giả cầy, làm bò kho, bò rim cũng cực kỳ ngon.

Mật mía cũng là nguyên liệu không thể thiếu để làm bánh trôi, bánh ngào hay nấu kẹo lạc, kẹo cốm… Dùng mật mía thay cho đường khi nấu chè cũng khiến hương vị của chè thơm ngon hoăn, màu sắc cũng bắt mắt hơn. Thậm chí nhiều người còn dùng làm đồ uống như món nước chè xanh pha với mật mía.

Để mật mía có chất lượng cao nhất thì từ khâu chọn mía đã rất quan trọng. Mía phải khỏe mạnh, không bị sâu bệnh. Mía chín vừa đủ độ thì khai thác và ép lấy nước mía. Lọc qua vài lần cho hết sạch bã mía rồi tiến hành nấu.

Công đoạn nấu mật là quan trọng nhất. Nước mía sau khi lọc sạch thì nấu trong những vại lớn, lửa luôn ổn định, không quá lớn, cũng không quá nhỏ. Nếu lửa quá lớn sẽ làm mật trào, cháy làm cho mật có màu đen không ngon, còn lửa “non” quá thì sẽ mất thời gian, và độ chín của mất không tới cũng không ngon. Người thợ luôn túc trực tại bếp trong giai đoạn này.

Mật nấu chín thì bắt đầu vớt bọt, để lắng mật. Lúc này mật phải sánh mịn, đặc, thơm, có màu vàng cánh gián là đạt tiêu chuẩn.

Không chỉ là nguyên liệu nấu ăn ngon mà mật mía còn tốt cho sức khỏe. Theo Đông y, mật mía vị ngọt, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, sinh tân dịch, nhuận táo, giáng khí. Dùng trong trường hợp ho khan ít đờm, kể cả chứng ho ra máu; còn dùng trong các chứng mất dịch vị do vị nhiệt, lưỡi đỏ rêu ít, miệng khô khát; cũng có thể dùng cho người nôn ọe nhiều lần, miệng khô buồn bực, đại tiện táo kết và người bị ngộ độc do rượu. Thực nghiệm cho thấy, mía chứa nhiều loại đường, có tác dụng ức chế các khối u ác tính (ung thư).

Mật ngon nguyên chất có mùi thơm đặc trưng của mía, mở nắp chai ra 2p sẽ nghe mùi thơm khắp nhà. Mật nguyên chất không đặc quá cũng không lỏng quá, mật chuẩn có trọng lượng từ 1.3-1.4kg/l, có độ sánh cao. Nếu loãng quá là mật pha, đặc quá là mật khuấy bột.

Giá bán mật mía hiện trung bình 75.000 đồng/lít. Bạn có thể mua về để sử dụng trong gia đình hoặc làm quà cho người thân cũng rất ý nghĩa.

Tác giả: H.M