Thông tin được đưa ra tại Hội nghị Tổng kết vụ sản xuất mía đường niên vụ 2024-2025, kế hoạch sản xuất niên vụ 2025-2026 do Hiệp hội Mía đường Việt Nam tổ chức chiều 5/9, tại Hà Nội.

Việt Nam dẫn đầu ASEAN về năng suất mía đường

Chia sẻ tại Hội nghị, TS. Cao Anh Đương, Phó Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA), Viện trưởng Viện Nghiên cứu Mía đường Việt Nam, cho biết diện tích trồng mía năm 2024 đạt 185.484 ha, tăng hơn 10.600 ha so với năm trước. Năng suất bình quân đạt 68,3 tấn/ha, nhỉnh hơn mức 67,7 tấn/ha của năm 2023. Nhờ đó, sản lượng mía cả nước đạt 12,67 triệu tấn, tăng 7%.

Ngành mía đường Việt Nam bứt phá, vươn lên dẫn đầu khu vực về năng suất. Ảnh Minh hoạ.

Trong niên vụ 2024-2025, diện tích mía thu hoạch lên tới 189.360 ha, sản lượng mía ép đạt 12,43 triệu tấn (tăng 16,2%), cho ra 1,26 triệu tấn đường (tăng 14,3%). Chỉ số CCS (chữ đường) bình quân đạt 10,19%, tăng 3% so với niên vụ trước.

Về cơ cấu giống, nếu năm 2018, giống KK3 chỉ chiếm 18,5% diện tích thì đến năm 2024 đã chiếm tới 68,3% (124.649 ha). Trong khi đó, các giống cũ như K95-84, ROC22 hay Suphanburi 7 giảm mạnh, còn dưới 3%. Thành công này nhờ viện nghiên cứu trong và ngoài nước đưa vào nhiều giống mía mới, chống chịu sâu bệnh, thích ứng biến đổi khí hậu và cho năng suất cao. Niên vụ 2024-2025 cũng đánh dấu sự chuyển dịch kỹ thuật canh tác theo hướng nâng năng suất, chất lượng, giảm chi phí.

Đáng chú ý, giá thu mua mía tại ruộng dao động 1,2 - 1,3 triệu đồng/tấn, cao hơn nhiều so với mức 823.617 đồng/tấn vụ 2019/20. Nhờ đó, nông dân có lãi, diện tích trồng mía được mở rộng và người dân gắn bó hơn với cây mía.

Sản lượng mía tăng trưởng ấn tượng trong 5 năm. Cụ thể, sản lượng mía ép từ 6,7 triệu tấn (2020/2021) đã tăng lên 12,4 triệu tấn (2024/2025); sản lượng đường gần gấp đôi, từ 690 nghìn tấn lên hơn 1,26 triệu tấn.

Sự dịch chuyển vùng sản xuất cũng thể hiện rõ rệt, trong đó Trung – Tây Nguyên chiếm 61% tổng sản lượng mía ép (7,67 triệu tấn), tăng 219% so với 2020/21, trở thành trung tâm sản xuất lớn nhất cả nước. miền Bắc chiếm 28%, Đông Nam Bộ 8%, Đồng bằng sông Cửu Long 3%.

Đáng chú ý, năng suất đường bình quân của Việt Nam niên vụ 2024/2025 đạt 6,69 tấn/ha, đứng đầu khu vực ASEAN. Con số này vượt Thái Lan (5,20 tấn/ha), Indonesia (4,76 tấn/ha) và Philippines (4,62 tấn/ha).

Tuy nhiên, giá đường trong nước lại thấp hơn khu vực, chỉ bằng 66% so với Philippines, 70% so với Indonesia và 94% so với Trung Quốc; đặt ra thách thức cạnh tranh và yêu cầu điều chỉnh chính sách.

Ngành mía đường Việt Nam đã hoàn thành vụ ép 2024/25 vào tháng 6/2025, với 12,43 triệu tấn mía, sản xuất 1,266 triệu tấn đường các loại, tăng lần lượt 10,9% và 14,2% so với vụ trước. So với niên vụ 2020/21, sau 5 năm, sản lượng mía ép tăng 184%, sản lượng đường tăng 183%.

TS. Cao Anh Đương nhấn mạnh: “Kể từ khi Việt Nam áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại năm 2021, ngành đường đã ghi nhận sự hồi sinh và tăng trưởng rõ rệt. Niên vụ 2024/2025, ngành đường đã thu mua, tạo sinh kế cho hơn 225.000 hộ nông dân. Giá mua mía 1,2 - 1,3 triệu đồng/tấn, tương đương hoặc cao hơn nhiều nước trong khu vực, góp phần thúc đẩy diện tích và sản lượng liên tục tăng trong 5 năm qua”.

Tuy nhiên, TS. Cao Anh Đương cũng lưu ý, giá mía trong nước hiện tương đương khu vực, nhưng giá đường Việt Nam vẫn thấp nhất ASEAN. Bình quân niên vụ 2024/2025, giá đường Philippines cao hơn 151%, Indonesia 143%, Trung Quốc 106% so với Việt Nam - đặt ra yêu cầu điều chỉnh chính sách để bảo đảm cạnh tranh và bền vững cho ngành.

Thách thức “sống còn”

Tháng 12 này, ngành mía đường bước vào niên vụ mới. Ông Nguyễn Văn Lộc, Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam cho biết, niên vụ 2025/2026 sẽ là một năm đầy thách thức, thậm chí mang tính “sống còn” đối với ngành đường.

Ngành đang phải đối mặt với tình trạng đường nhập lậu, gian lận thương mại, lẩn tránh biện pháp phòng vệ, trong khi thị trường tiêu thụ bị thu hẹp do nhập khẩu siro ngô HFCS tăng mạnh.

Hội nghị Tổng kết vụ sản xuất mía đường niên vụ 2024-2025, kế hoạch sản xuất niên vụ 2025-2026. Ảnh: N.H

Dự kiến, vụ chế biến 2025/2026 có 25 nhà máy hoạt động, bằng với niên vụ trước, tổng công suất thiết kế 124.000 tấn mía/ngày. Tuy nhiên, bài toán lớn đặt ra là liệu các nhà máy có duy trì được mức giá mua mía đủ bù chi phí cho nông dân, trong bối cảnh giá đường đã giảm khoảng 2.000 đồng/kg và tồn kho vẫn ở mức cao.

Theo ông Lộc, nhiệm vụ trọng tâm là xây dựng thị trường đường lành mạnh, hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp - nông dân - người tiêu dùng. Giá đường trong nước cần ổn định, không vượt quá cao so với khu vực, song vẫn đủ bảo đảm tái đầu tư cho sản xuất.

Ông Lộc cũng cho biết, một thách thức kéo dài nhiều năm là gian lận thương mại. Khi áp dụng phòng vệ thương mại, giá đường tăng, nguy cơ gian lận càng lớn. Do đó, Hiệp hội xác định chống gian lận là nhiệm vụ ưu tiên, trong đó giải pháp then chốt là triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc.

Cụ thể, đường sẽ được gắn mã số nhận diện từ cơ sở sản xuất, lô hàng nhập khẩu đến các khâu lưu kho, giao nhận và phân phối; thông tin truy xuất sẽ được bổ sung vào hóa đơn, chứng từ giao dịch, giúp cơ quan quản lý dễ dàng kiểm soát, ngăn chặn đường trôi nổi, không rõ nguồn gốc.

Song song với đó, việc ổn định vùng nguyên liệu mía đang đặt ra áp lực lớn. Biến đổi khí hậu, El Nino – La Nina cùng thời tiết cực đoan đã và sẽ tiếp tục tác động nặng nề, đặc biệt tại miền Trung - khu vực có diện tích mía lớn nhất cả nước, dự báo còn hứng chịu bão mạnh và mưa lớn cuối năm.

Trước những thách thức hiện nay, ngành đường Việt Nam định hướng tập trung vào một số giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu như sử dụng hiệu quả nguồn nước; chuyển đổi cơ cấu giống mía theo hướng năng suất cao, thích ứng biến đổi khí hậu, giúp nâng thu nhập và đời sống nông dân...

"Hiệp hội Mía đường Việt Nam cùng Viện Nghiên cứu Mía đường đã và đang triển khai một số chương trình ứng dụng thực tiễn nhằm cải thiện chất lượng vùng nguyên liệu và năng lực cạnh tranh của ngành. Trên cơ sở đó, toàn ngành mía đường Việt Nam sẽ tiếp tục nỗ lực để triển khai thành công các nhiệm vụ trọng tâm, bảo đảm ổn định vùng nguyên liệu, nâng cao hiệu quả sản xuất và phát triển bền vững trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Sản lượng mía và đường của Việt Nam trong niên vụ 2024-2025 tăng mạnh, đạt mức cao nhất trong 5 năm trở lại đây. Kết quả này cho thấy ngành mía đường đã có bước chuyển biến rõ rệt về năng suất, cơ cấu giống và mở rộng vùng nguyên liệu. Trong quá trình quản lý, tiêu thụ đường, một số quy định pháp luật vẫn chưa được tuân thủ đầy đủ. Chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ thường xuyên đối mặt với rủi ro, áp lực từ các hành vi gian lận thương mại. Ngành mía đường Việt Nam cần sự quan tâm, hỗ trợ từ Nhà nước để thiết lập môi trường cạnh tranh công bằng, hợp lý, đảm bảo hài hòa lợi ích của nông dân, doanh nghiệp và người tiêu dùng", ông Nguyễn Văn Lộc, Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam .