Những năm gần đây, huyện Quế Phong đã có chủ trương đưa cây mía nguyên liệu vào trồng tại một số địa phương. Thực tế cho thấy, hiệu quả kinh tế do cây mía mang lại cao hơn so với các loại cây trồng khác trên cùng diện tích.

Đến thời điểm này, toàn huyện Quế Phong đã trồng được 300 ha mía nguyên liệu tại các xã Châu Kim, Quế Sơn, Mường Nọc; năng suất mía bình quân trên toàn huyện đạt trên 80 tấn/ha. Kế hoạch của huyện đến năm 2020 trồng 1.800 ha mía nguyên liệu, chủ yếu ở các xã vùng trung tâm: Tiền Phong, Mường Nọc, Quế Sơn, Châu Kim. Tại các xã vùng sâu, sau khi trồng thí điểm ở xã Tri Lễ, hiệu quả chưa như mong muốn và giao thông đi lại khó khăn, nên huyện không có chủ trương phát triển cây mía ở các địa bàn này.

Nông dân xã Châu Kim trồng mía đã 2 năm nay trên cơ sở cam kết tạo vùng nguyên liệu mới với Công ty TNHH Mía đường Nghệ An Tate&Lyle, diện tích đạt 14,5 ha, năng suất mía và trữ đường cao; thu nhập cao hơn gấp nhiều lần so với trồng lúa trước đây. Bà Lương Thị Biết – Trưởng ban Nông nghiệp xã Châu Kim hồ hởi dẫn chúng tôi ra cánh đồng mía, cho biết: Cuối năm 2012, thực hiện chỉ đạo của huyện, xã về chủ trương chuyển đổi cây trồng đối với diện tích đất cao cưỡng trồng lúa hiệu quả thấp sang trồng mía, chúng tôi coi đây là cơ hội để nông dân thay đổi tư duy sản xuất. Năm đầu trồng mía, đối chứng so với lúa cho thấy: 1 sào trước đây trồng lúa 1 vụ/năm được 2 tạ lúa, trị giá 1,2 triệu đồng; chuyển trồng mía thu hoạch được 4 tấn, giá 800 đồng/kg, được 3,2 triệu đồng, trừ mọi chi phí còn lãi khoảng 2 triệu đồng. Điều quan trọng là, từ khi đưa cây mía vào canh tác, nhiều người dân đã có tư duy sản xuất nông nghiệp hàng hóa. Kế hoạch đến năm 2015 Châu Kim tăng lên 20 ha mía nguyên liệu.

Đang chăm sóc mía trên đồng, ông Quang Văn Thái ở bản Kim Khê phấn khởi: “Nhà tôi vừa sắm được bộ bàn ghế, đóng được cái trần nhà là nhờ tiền bán mía. Trước đây trồng lúa thì chỉ đảm bảo lương thực thôi. Tôi nhận trồng 2.500 m2 mía trên đất lúa cao cưỡng này. Tôi là tổ trưởng tổ trồng mía của bản, nên nhà máy hợp đồng trồng giống mía siêu ngọt để lấy giống. Thành thử, đến vụ thu hoạch, tôi bán được cả thân và ngọn cho nhà máy. Vụ đầu tôi bán được 25 triệu đồng, trừ mọi chi phí khoảng 7 triệu đồng, thu lãi 18 triệu đồng. Thấy cây mía cho thu hoạch cao, nhiều hộ trồng theo. Từ chỗ ban đầu chỉ có 1 ha mía, sau 1 năm, tổ của tôi mở rộng thêm 5 ha mía nữa. Vụ tới đây, tổ còn chuyển vùng đất cao cưỡng 3 ha phía bên kia sông Nậm Giải để trồng mía. Khi nhà máy cho vay vật tư, giống, bao tiêu sản phẩm, xong vụ thu hoạch mới thanh toán nợ, hộ nào cũng có thể trồng được mía; thuận lợi nữa là cuối năm thu hoạch, được món tiền khá, muốn mua sắm gì cũng dễ”.

Cách đây 7 năm, Quế Sơn là địa phương đầu tiên trên địa bàn huyện Quế Phong đưa cây mía nguyên liệu vào canh tác. Phần lớn người dân vẫn cho rằng, trên đất Quế Sơn mía là cây chủ lực để phát triển kinh tế hộ. Ông Nguyễn Văn Đường ở xóm 2, so sánh: “Nhà tôi có 1,2 ha đất đồi thấp, trước đây trồng keo nguyên liệu, sau 5 năm thu hoạch 1 lứa, được gần 60 triệu đồng, trừ mọi chi phí, lãi khoảng 20 triệu đồng”. Trên diện tích ấy, tháng 9/2012, ông thuê máy múc hết gốc cây, làm đất trồng giống mía Rôc 10, chi phí đầu tư cho vụ mía đầu gần 70 triệu đồng; thu hoạch vụ đầu (năm 2013) được 100 tấn mía, bán cho nhà máy được 80 triệu đồng, lãi 10 triệu đồng. Thu hoạch xong để mía lưu gốc, chỉ việc đầu tư phân bón phù hợp, mía phát triển tốt, dự kiến cuối năm 2014 này thu hoạch khoảng 120 tấn mía, nếu giá bán như năm trước, sẽ thu lãi khoảng 40 triệu đồng…

Ông Trần Điệp Trùng Dương – Phó Chủ tịch UBND xã Quế Sơn cho biết: Cây mía trồng trên đất Quế Sơn từ năm 2006, lúc đó chỉ có 50 ha. Đến nay diện tích mía của địa phương lên tới 240 ha. Mía của Quế Sơn chủ yếu trồng trên đất đồi thấp trước đây chuyên trồng quế, keo, ngô, sắn, lạc. Qua 7 năm canh tác cây mía, cho thấy, mặc dù giá thu mua mía nguyên liệu của nhà máy chưa thực sự ổn định, nhưng hiệu quả kinh tế mang lại cho người dân rõ rệt, nhiều hộ thoát được nghèo nhờ trồng mía. Thời gian qua, việc phối hợp giữa nhà máy với người trồng mía có trách nhiệm cao, hàng năm, mía được nhà máy ưu tiên thu hoạch trước Tết Nguyên đán, nên không có tình trạng mía trổ cờ lâu ngày.

Hiệu quả cây mía trên đất Quế Phong là khả quan, tuy nhiên qua tìm hiểu, chúng tôi thấy rằng, hệ thống giao thông nội đồng chưa được các địa phương đầu tư, nên công tác thu hoạch mía của bà con rất khó khăn. Như ở xã Châu Kim, những con đường ra cánh đồng mía lầy lội, mặt đường hẹp, vào vụ thu hoạch mía bà con phải “tăng bo” trên quãng đường quá xa mới đến được điểm tập kết. Bà con lo rằng, về lâu dài, nếu nhà máy không có chính sách thu mua mía ngay tại ruộng thì chi phí cho khâu vận chuyển mía từ Quế Phong về nhà máy của Tate&Lyle ở Quỳ Hợp là quá cao. Do vậy, đi đôi với phát triển vùng nguyên liệu mía, chính quyền địa phương và phía nhà máy cần quan tâm đầu tư hệ thống giao thông nội đồng để cây mía được phát triển bền vững trên đất Quế Phong.

Nguồn baonghean.vn