Niên vụ sản xuất mía đường 2016-2017 đã bắt đầu đi vào sản xuất, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nhận định, tình hình cung cầu và giá đường trong nước sẽ tiếp tục căng thẳng bởi dự báo thế giới sẽ tiếp tục thiếu hụt đường, sản lượng đường trong nước có thể chỉ tăng nhẹ so với niên vụ 2015-2016.

Thu hoạch mía ở Ninh Hòa - Khánh Hòa

Niên vụ 2015-2016, các nhà máy đường cả nước đã sản xuất được 1.237.300 tấn (đường luyện là 700.000 tấn). So với niên vụ 2014-2015, sản lượng đường sụt giảm 180.500 tấn (12,73 %). Đây là năm thứ 2 liên tiếp sản lượng đường sản xuất sụt giảm. Trong khi đó, giá đường biến động phức tạp, đầu vụ giá đường trắng loại I đã có thuế VAT tại các nhà máy dao động từ 13.600 - 14.500 đ/kg, giữa vụ 14.500 - 15.500 đ/kg, cuối vụ 15.500-16.500 đ/kg. Cá biệt có một số loại đường RE cao cấp giá cao ở mức 17.000-18.000 đ/kg và chỉ một số ít nhà máy có thể đáp ứng được. So với niên vụ 2014-2015, giá đường niên vụ 2015-2016 tăng khoảng 3.500 - 4.500đ/kg.

Nguyên nhân giá đường niên vụ 2015-2016 tăng, theo Bộ Nông nghiệp là: do thiếu hụt mía nguyên liệu; giảm sản lượng đường; giá đầu vào (nguyên liệu mía, vật tư nông nghiệp, chi phí hỗ trợ cho nông dân, nhân công, tỷ giá USD…) tăng khiến giá thành đường tăng; giá đường thế giới tăng; hạn hán, xâm nhập mặn tại một số vùng dẫn đến tâm lý lo ngại sản lượng mía đường sụt giảm sâu, cung không đáp ứng đủ cầu; đường nhập lậu đã hạn chế do công tác chống buôn lậu tốt hơn. Ngoài ra, giá đường trong nước tăng cũng không loại trừ nguyên nhân có sự găm hàng của một số doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp thương mại.

Theo tổng hợp kế hoạch sản xuất niên vụ 2016-2017 của các nhà máy đường cả nước, sản lượng mía ép dự kiến sẽ là 13,72 triệu tấn, sản lượng đường sản xuất là 1,52 triệu tấn (đường tinh luyện là 800.000 tấn). Với mục tiêu này, Cục Chế biến nông lâm thủy sản và nghề muối - Bộ Nông nghiệp cho rằng, chỉ có thể coi là ở mức “kỳ vọng” bởi đến nay chưa có cơ sở nào khẳng định sản lượng mía hay "chữ đường" vụ 2016-2017 sẽ tăng hơn vụ trước. Đặc biệt, niên vụ mía đường 2016-2017 được dự báo là tỷ lệ diện tích mía bị chịu ảnh hưởng của hạn hán và xâm nhập mặn sẽ còn cao hơn, nhất là ở vùng đồng bằng sông Cửu Long ảnh hưởng đến cả sản lượng và chất lượng mía nguyên liệu. Trong khi đó, năng lực cạnh tranh ngành đường vẫn kém do giá thành sản xuất mía nguyên liệu cao; trình độ chế biến, năng lực quản lý của các nhà máy đường còn nhiều hạn chế... Nếu không có giải pháp đột phá để tăng năng suất, sản lượng và chất lượng mía, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho rằng, sản lượng mía đường vụ 2016-2017 chỉ tương đương hoặc tăng nhẹ so với niên vụ 2015 - 2016. 

Nhận định về tình hình cung cầu và giá đường trong nước niên vụ 2016-2017 đang tới, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho rằng, có thể sẽ tiếp tục diễn biến căng thẳng trong bối cảnh dự báo thế giới sẽ tiếp tục thiếu hụt đường do hiện tượng El Nino gây thiệt hại cho trồng trọt, đặc biệt là tình hình hạn hán đang gây khó khăn cho các nước sản xuất đường lớn ở châu Á cũng như sản lượng đường sản xuất trong nước chưa có cơ sở khẳng định sẽ không tiếp tục bị sụt giảm.

Nguồn cung căng thẳng tất yếu sẽ tác động khiến diễn biến giá đường căng thẳng theo. Bởi đường là mặt hàng nhạy cảm tác động nhiều mặt đến kinh tế, xã hội, nhưng hệ thống cơ chế, chính sách còn rời rạc, thiếu đồng bộ, tính pháp lý chưa ngang tầm để điều chỉnh các hoạt động của ngành sản xuất mặt hàng thiết yếu này. 

Để góp phần đáp ứng nhu cầu đường trong nước, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn khuyến nghị, các địa phương và các nhà máy đường cần có sự đầu tư hỗ trợ mạnh mẽ cho phát triển vùng mía nguyên liệu để tăng năng suất, chất lượng mía tối thiểu 10% so với hiện nay. Các nhà máy đường cần đánh giá lại khả năng cung cấp nguyên liệu để có kế hoạch sản xuất, tiêu thụ phù hợp, xây dựng cơ chế đầu tư, hỗ trợ mạnh mẽ cho nông dân để ổn định vùng nguyên liệu phục vụ cho sản xuất đường./.