Tại phiên chất vấn chiều ngày 6/11, trả lời câu hỏi của đại biểu Thanh Hiền, tỉnh Nghệ An về ngành mía đường, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường cho rằng mía đường là một trong những sản phẩm đảm bảo an ninh lương thực thông qua đồ uống và nhu cầu khác nhưng hiện nay đang rất khó khăn.

Tổng diện tích mía đường vào khoảng 250.000 ha, năng suất bình quân 66 tấn/ha, tổng sản lượng khoảng 17 triệu tấn mía đường dùng cho công nghiệp ép đường được khoảng 1,2 – 1,3 triệu tấn đường.

"Về cơ bản chúng ta vượt mục tiêu 1 triệu tấn đường nhưng hiện nay câu chuyện cạnh tranh giá đường quốc tế rất khó khăn, giá đường chúng ta đang cao trong khi xu hướng đường thế giới đang thừa. 

Chính vì thế cả chuỗi đường từ nông dân, nhà máy đến khâu phân phối đều rất khó khăn như với người nông dân giá thu mua mía nguyên liệu chỉ 800 - 900 đồng khiến cuộc sống rất bấp bênh. 

Khó khăn cả cho nhà máy chế biến khi giá thành đường cao quá so với khu vực và thế giới nên không bán được", Bộ trưởng Cường nhìn nhận.

Trước thực trạng này, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT cho biết nhóm giải pháp đưa ra là Bộ cùng Hiệp hội Mía đường Việt Nam sẽ tập trung rà soát các khâu.

"Riêng khâu giống mục tiêu đưa ra là hệ thống giống 3 cấp, cố gắng trong thời gian ngắn nhất khoảng 2 - 3 năm phủ kín 100% diện tích để đẩy năng suất cây mía từ 66 tấn lên 80 - 100 tấn thì mới cạnh tranh được. Cùng với đó là cơ khí hóa tại những địa hình cho phép", ông Nguyễn Xuân Cường nói.

Nhóm giải pháp thứ hai được Bộ trương đưa ra là phải cơ cấu lại nhà máy đường. 

Hiện nay, cả nước có 41 nhà máy với tổng trữ lượng gần 2 triệu tấn, trong đó chỉ 31 nhà máy có công suất  3.000 tấn/ngày, những nhà máy này mới cạnh tranh được, còn những nhà máy chỉ công suất 6.000 - 8.000 tấn/ngày rất ít.

"Vì vậy ngành mía đường phải kiện toàn để đảm bảo có đủ nhà máy có sức mạnh, qui mô nhất định, đủ năng lực cạnh tranh về công suất", Bộ trưởng nhận định.

Ngoài ra, đại diện Bộ NN&PTNT cho biết: "Điểm thứ ba rất quan trọng là chuỗi đường phải dài ra, chúng ta phải tận dụng tốt chuỗi giá trị của ngành mía đường".

Theo Bộ trưởng, ngoài sản phẩm đường, ngành hàng này còn các sản phẩm phụ như 4 triệu tấn bã mía, đây là nguồn tài nguyên rất tốt nhưng chỉ để đốt phát điện là rất lãng phí, đồng thời với 0,7 triệu tấn dĩ đường, chủ yếu 90% dùng sản xuất thức ăn gia súc và khoảng  nửa triệu tấn bùn và xỉ cũng đang chưa được tận dụng tốt.

"Tập hợp 3 nhóm sản phẩm phụ này nếu sử dụng tốt thì sẽ trở thành sản phẩm có giá trị rất cao. Ví dụ với 4 triệu tấn bã mía nếu sử dụng công nghệ tiên tiến sản xuất nấm thì sẽ cho một chuỗi giá trị rất dài.

Bộ sẵn sàng đầu tư các đề tài khoa học, cử nguồn nhân lực hợp tác với Nhật Bản, chúng ta phải đi vào những phân khúc đó để đảm bảo chuỗi gía trị đường", Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh.