Thông tin Bộ Công Thương có văn bản đề nghị Chính phủ cho nhập khẩu 50.000 tấn đường từ Lào với thuế suất 0% đang khiến các doanh nghiệp mía đường trong nước “ăn không ngon, ngủ không yên” vì cho rằng, nếu chấp thuận chẳng khác nào chở củi về rừng.

DN mía đường "đứng ngồi không yên" vì đường của HAGL

Sao lại chở củi về rừng?

Theo một số doanh nghiệp, 50.000 tấn đường được đề nghị nhập khẩu từ Lào thực chất là lượng đường mà Công ty cổ phần Hoàng Anh Gia Lai (HAGL) sản xuất ở nước này.

Trong khi đó, sản xuất đường trong nước đã vượt quá nhu cầu tiêu thụ nội địa, nếu cộng thêm lượng đường nhập khẩu theo hạn ngạch cam kết khi gia nhập WTO thì năm nay Việt Nam dư thừa khoảng 700.000 tấn đường. Vì vậy, doanh nghiệp cho rằng họ đang mệt mỏi vì thừa đường thì chẳng có lý do gì để Chính phủ lại “hỗ trợ” một doanh nghiệp sản xuất đường ở nước ngoài rồi đem về Việt Nam.

"Trong thời gian qua, do giá đường giảm liên tục nên các nhà máy buộc phải giảm giá mua mía nguyên liệu của nông dân trong niên vụ 2014/2015. Việc này khiến các nhà máy bị chỉ trích là chèn ép nông dân trồng mía. Trong tình hình đó nếu cơ quan quản lý đề nghị cho nhập đường với thuế suất 0% từ Lào là không công bằng cho các doanh nghiệp mía đường trong nước”, giám đốc một nhà máy đường (xin giấu tên) cho biết.

Theo ông Nguyễn Hải, Tổng thư ký Hiệp hội mía đường Việt Nam (VSSA), năm 2014, HAGL được phép đưa từ Lào về Việt Nam hơn 30.000 tấn đường thô và bên nhập khẩu là Công ty đường Biên Hòa. Lượng đường này được Đường Biên Hòa tinh luyện rồi xuất đi; song trên thực tế lượng đường mà HAGL đưa từ Lào về Việt Nam tinh luyện rồi xuất khẩu trở lại không nhiều. Theo ông Hải, nguyên nhân là trong năm qua, việc xuất khẩu đường của các doanh nghiệp trong nước sang Trung Quốc gặp khó khăn; thậm chí có thời điểm giá đường ở Trung Quốc còn thấp hơn giá bán tại các nhà máy đường ở Việt Nam.

Cụ thể, số liệu của VSSA cho thấy, tính đến tháng 11-2014, tổng lượng đường xuất khẩu qua Trung Quốc chỉ đạt 181.000 tấn, thấp hơn nhiều so với mức 325.000 tấn năm 2013. Ngay cả Đường Biên Hòa cũng gặp khó. Ông Nguyễn Văn Lộc, Phó chủ tịch HĐQT Đường Biên Hòa lý giải, chi phí vận chuyển đường thô từ Lào về Việt Nam tinh luyện rồi vận chuyển một quãng đường dài để xuất qua Trung Quốc đã đẩy giá đường từ thấp trở thành cao nên việc xuất khẩu sang đây gặp khó.

Theo ông Hải, để tạo công bằng cho các nhà máy đường trong nước, Chính phủ nên đưa 50.000 tấn đường này vào trong hạn ngạch nhập khẩu đường theo cam kết WTO và phải chịu thuế 5% như quy định hiện hành chứ không thể nằm ở ngoài hạn ngạch và chịu 0% thuế được. Trong văn bản số 10388/BNN-CB gửi Bộ Công Thương vào đầu tháng 1-2015, Bộ NN-PTNT đã thống nhất con số đường nhập khẩu trong năm nay là 81.000 tấn.

Giá sản xuất đường của HAGL cao hay thấp?

Năm 2013, phía HAGL cho biết, giá sản xuất đường của tập đoàn này tại Lào chỉ vào khoảng 4,4 triệu đồng/tấn trong khi, mức trung bình của Việt Nam là 12 triệu đồng/ tấn. Vì thế, ông Đoàn Nguyên Đức, Chủ tịch HĐQT HAGL nhiều lần trấn an các doanh nghiệp trong nước rằng, đường của HAGL có thể bán đi đâu cũng được nên các doanh nghiệp trong nước không nên quá lo lắng về chuyện HAGL đưa đường từ Lào về Việt Nam.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp đường trong nước cho rằng, nếu giá thành sản xuất đường của HAGL thấp hơn các nhà máy đường tại Việt Nam thì tại sao HAGL không xuất thẳng sang Trung Quốc mà phải chuyển về Việt Nam tinh luyện rồi mới xuất đi khiến giá bán cao vì phải cộng thêm chi phí vận chuyển.

“Nếu HAGL có giá sản xuất thấp hơn trong nước thì cứ bán thẳng qua Trung Quốc đâu cần phải xin đưa về Việt Nam với mức thuế bằng không làm gì. Từ những động thái liên tục nhờ sự can thiệp của cơ quan quản lý để được nhập đường về Việt Nam tiêu thụ, chúng tôi có quyền nghi ngờ việc HAGL tuyên bố họ sản xuất được đường với giá thấp là một sự phóng đại”, vị giám đốc ở trên nói.

Theo một nguồn tin riêng của Thời báo Kinh tế Sài Gòn Online, hiện Bộ Công thương mới chỉ có văn bản đề nghị và Chính phủ sẽ căn cứ trên ý kiến của các bộ có liên quan như Bộ Tài chính, Bộ NN&PTNT trước khi có quyết định cuối cùng.

Nguồn: Ngọc Hùng