Bà Nhân bên ruộng mía vừa bán với giá rẻ như cho.

Nhìn cả cánh đồng mía bạt ngàn bà xót ruột đành chấp nhận bán cho thương lái với giá rẻ như cho bởi để thời gian nữa mía khô lại bán cũng không ai mua. Tính ra, bán với giá 5 triệu đồng/ha, trong khi đó mỗi ha đạt năng suất bình quân gần 80 tấn, như vậy 1 tấn mía chỉ có giá khoảng 60 nghìn đồng. Bà Nhân chua xót: "Năm ngoái thì nhà máy thu mua một nửa, tôi bán ngoài một nửa. Giờ nhà máy họ nói không thu mua nữa đành bán đổ, bán tháo ra ngoài, coi như ra dọn rẫy. Chấp nhận lỗ thôi, giờ cày đất trồng mỳ, trồng gì đó thì trồng chứ nhà máy nói trồng mía thì họ cũng không thu mua nữa". Trong khi đó, qua tìm hiểu của PV, nếu phía Nhà máy đường Ayun Pa thu mua tại ruộng, đối với mía 10 chữ đường (lượng đường trong mía cao nhất) thì có giá 800.000 đồng/ tấn.

Cũng được xem là một trong những "đại gia" trồng mía khi 6ha mía được bà Nguyễn Thị Diễm Thúy (thôn Lơ Pai, xã Ia Piar, H. Phú Thiện) dày công đầu tư, chăm sóc. Thế nhưng, năm nay Nhà máy đường Ayun Pa từ chối thu mua dù cả 10 năm nay bà bán mía cho đơn vị này. Bà Thúy cho biết: "Mấy năm trước tôi không ký kết hợp đồng với nhà máy vì khoản tiền nhà máy đầu tư cũng tính lãi như ngân hàng trong khi đó gia đình tôi có vốn để đầu tư. Tuy nhiên, nhà máy vẫn cho chúng tôi sắp lịch để bán cho nhà máy, năm nay đùng một cái, nhà máy nói những người không ký kết đầu tư là không mua. Giờ tụi tôi bán coi như dọn rẫy, rẻ lắm, chỉ có 5-6 triệu đồng/1ha thôi, mất trắng 200 triệu, công sức cả năm coi như đổ sông, đổ bể rồi".

Theo thống kê của các ngành chức năng, các huyện, thị xã phía Đông Nam tỉnh Gia Lai gồm các huyện: Phú Thiện, Ia Pa, Krông Pa và TX Ayun Pa có vùng nguyên liệu mía gần 13.000 ha. Đây là diện tích đã được UBND tỉnh Gia Lai quy hoạch vùng nguyên liệu cho Nhà máy đường Ayun Pa (thuộc Cty TNHH MTV Thành Thành Công Gia Lai). Tuy nhiên, trong đó có khoảng 1.200 -1.500ha mía trong vùng, người dân không ký kết hợp đồng đầu tư, thu mua với Nhà máy. Hiện toàn bộ diện tích này người dân vẫn chưa biết bán cho ai vì nhà máy từ chối thu mua. Ông Mai Ngọc Quý, Phó trưởng Phòng NN&PTNT H. Phú Thiện cho biết: trên địa bàn có hơn 600ha mía nông dân không hợp đồng với nhà máy nên rất khó khăn để bán cho nhà máy. "Qua làm việc thì Nhà máy đường cũng có văn bản trả lời là trước mắt trong vụ thu hoạch này, nhà máy ưu tiên thu mua đối với những hộ dân có hợp đồng ký cam kết, sau đó mới tính toán đến diện tích mía của hộ dân trồng tự phát", ông Quý cho biết thêm.

Việc thu mua mía của Nhà máy đường Ayun Pa với những hộ dân ký hợp đồng khiến những hộ không ký kết với nhà máy bán đổ, bán tháo mía.

Trao đổi với PV, ông Nguyễn Bá Chủ, Chủ tịch Cty TNHH MTV Thành Thành Công Gia Lai cho hay: năm nay hoạt động của Nhà máy đường gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, dự đoán trước được tình hình nên ngay khi kết thúc niên vụ trước, phía Cty đã lên kế hoạch cho vụ ép với diện tích vùng nguyên liệu khoảng 11.500ha và khoảng 4.000 nông dân ký kết hợp đồng với Cty. Số diện tích này đã đủ để công ty hoạt động theo kế hoạch nên sẽ không thu mua mía ngoài hợp đồng. "Anh (người trồng mía - PV) không ký hợp đồng với tôi thì giữa tôi với anh không có một trách nhiệm gì cả. Trong khi những năm trước dù ký kết hợp đồng với tôi nhưng anh vẫn phá hợp đồng bán mía đi nơi khác để lời chênh lệch không đáng kể. Còn việc năm nay, nhà máy không mua mía ngoài những hộ dân đã ký hợp đồng là bởi vì tôi đã có kế hoạch từ năm ngoái, tôi đủ rồi thì tôi không mua nữa làm gì", ông Chủ thẳng thắn.

Không chỉ các huyện, thị xã trên đang đối mặt với nhiều vấn đề mà ngành mía đường cả nước đang phải đối diện với nhiều khó khăn trong niên vụ mía 2017-2018. Trước tình hình trên, UBND tỉnh Gia Lai vừa ban hành văn bản về việc tăng cường công tác quản lý sản xuất, thu mua, vận chuyển mía trên địa bàn tỉnh. Trong đó, hướng đến việc hội nhập, liên kết sản xuất để cả người nông dân và nhà máy trụ vững trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt với ngành mía đường các nước. Trong đó, UBND tỉnh yêu cầu các sở, ngành chức năng đẩy nhanh việc rà soát, đánh giá, điều chỉnh, bổ sung vùng mía nguyên liệu vào Quy hoạch trồng trọt gắn với công nghiệp chế biến trên địa bàn đến năm 2025 và tầm nhìn 2030 phù hợp. Từ đó, đảm bảo khả năng cạnh tranh và người dân trồng mía có lợi nhuận để ổn định cuộc sống, các vùng mía không có khả năng cạnh tranh cần tính toán, chuyển đổi sang cây trồng khác có hiệu quả hơn. Đồng thời, chú trọng áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất mía, xây dựng cánh đồng mía lớn, đưa cơ giới hóa vào các khâu nhằm giảm chi phí đầu tư, tăng cường liên kết 4 nhà trong sản xuất và tiêu thụ (nhà nước, nhà khoa học, nhà DN và nhà nông). Với những giải pháp như vậy, cả người trồng mía cũng như nhà máy mới có thể đủ sức cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập như hiện nay.

MINH TÂN - baomoi.com