Cty CP Mía đường Cần Thơ (Casuco) vừa tổ chức hội thảo “Giải pháp phát triển bền vững vùng mía nguyên liệu tỉnh Hậu Giang”, với sự tham dự của đại diện ĐH Cần Thơ, Viện Nghiên cứu mía đường, CLB nông dân trồng mía 200 (tấn) của tỉnh Hậu Giang.

Khó khăn dồn dập

Cuối năm 2017 đến nay, tình hình tiêu thụ đường khó khăn, giá đường giảm và cạnh tranh gay gắt với nạn đường nhập lậu. Trong khi giá thành sản xuất đường trong nước còn cao hơn so các nước trong khu vực và trên thế giới.

Casuco chuyển giao kỹ thuật trồng mía trên vùng hạn, mặn

Do vậy, nếu ngành mía đường trong nước không có những giải pháp thay đổi, hạn chế và giảm thiểu những điểm bất lợi thì khó cạnh tranh với các sản phẩm mía đường từ các nước trong khu vực. Đặc biệt theo tiến trình hội nhập ASEAN, sau năm 2018 thuế xuất nhập khẩu mía đường từ các quốc gia trong khu vực ASEAN là 0% (thay vì mức thuế 30% hiện nay).

Theo phân tích của các doanh nghiệp mía đường khu vực ĐBSCL, nhìn thẳng vào các điểm yếu, đó là năng suất mía thấp, công nghệ lạc hậu, giá thành sản xuất cao, dẫn đến giá sản phẩm cao, nhất là so với đường cát từ Thái Lan.

Hơn nữa, sự chậm chuyển động nâng cao khả năng cạnh tranh thích ứng và sự tác động đường nhập lậu khiến vùng mía nguyên liệu của các nhà máy đường trong khu vực thu hẹp dần.

Sau hơn 20 năm hình thành vùng nguyên liệu mía, ĐBSCL có 10 nhà máy đường công suất lớn. Đến nay chỉ còn 6 nhà máy đường đang hoạt động. Nguyên nhân do một số nhà máy đường công suất thấp, xa vùng mía nguyên liệu nên hoạt động không hiệu quả.

Tỉnh Hậu Giang có vùng trồng mía lớn nhất ĐBSCL, vào năm 2012 có khoảng 14.200ha nhưng đến năm 2016 giảm còn 10.842ha, trồng tập trung tại huyện Phụng Hiệp, thị xã Ngã Bảy, TP Vị Thanh và huyện Long Mỹ. Xu hướng giảm diện tích mía do giá thu mua mía giảm. Một vài địa phương chuyển đổi sang cây trồng khác.

Tuy nhiên theo Sở NN-PTNT Hậu Giang, gần đây năng suất mía bình quân của tỉnh có xu hướng tăng lên. Năm 2012 đạt khoảng 84,5 tấn/ha, đến năm 2017 tăng lên 95 tấn/ha, cao nhất so với năng suất bình quân cả nước và vùng ĐBSCL. Đa số nông dân cho rằng, mía là loại cây dễ trồng, phù hợp với điều kiện đất đai khắc nghiệt như phèn, mặn. Nhiều năm qua có hơn 90% diện tích mía được các nhà máy đường bao tiêu, nhiều nhất so với các loại cây trồng khác.

Nâng năng lực cạnh tranh

Dù trong điều kiện biến đổi khí hậu (hạn, xâm nhập mặn…) vùng ĐBSCL vẫn được xem có điều kiện đất đai, thời tiết và nguồn nước tương đối thuận lợi. Năng suất mía cao hơn bình quân cả nước khoảng 20 tấn/ha (bình quân của cả nước chỉ 65 tấn/ha).

Tại Hậu Giang, niên vụ 2016 – 2017 có hộ ông Nguyễn Ngọc Bình đạt mức kỷ lục 295 tấn/ha, chữ đường 10,4 CCS. Trước đó suốt 10 năm liền, có 7 hộ trong Câu lạc bộ 200 (200 tấn/ha) đều đạt năng suất "khủng". Đó là lợi thế chứng tỏ Hậu Giang còn tiềm năng phát triển cây mía và cần có những chủ trương, chính sách đầu tư để khai thác tối đa nguồn lực này trong những năm tới.

Về phía các nhà máy đường trên địa bàn tỉnh, trong đó có Casuco đã đưa ra nhiều giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế cận kề.

Theo một số chuyên gia trong ngành mía đường, trong sản xuất đường chi phí mía nguyên liệu chiếm tỷ trọng từ 70 – 80% trong giá thành sản xuất. Để có thể hội nhập được với ngành mía đường trong khu vực ASEAN, việc giảm chi phí giá thành trong sản xuất là con đường tất yếu.

Trước mắt cần có chương trình đầu tư lâu dài để phát triển vùng mía nguyên liệu, nâng cao hiệu quả sản xuất của nông dân và các nhà máy đường. Nông dân cần thay đổi tập quán thói quen cũ trong canh tác bằng cách áp dụng khoa học kỹ thuật mới để giảm chi phí, hạ giá thành.

Nhằm xây dựng vùng nguyên liệu mía ổn định, phát triển bền vững Casuco kiến nghị tỉnh Hậu Giang duy trì ổn định quy hoạch đất trồng mía với 10.500ha; đồng thời có chính sách hỗ trợ cho nông dân trong việc cơ giới hóa vào sản xuất; các viện, trường nghiên cứu giống mía phù hợp với địa phương trong điều kiện biến đổi khí hậu và hướng tới liên kết SX.

HỮU ĐỨC - nongnghiep.vn