Để nông dân yên tâm trồng mía, rất cần sự đồng hành của doanh nghiệp và chính quyền các cấp trong việc đầu tư, áp dụng khoa học kỹ thuật để sản phẩm từ cây mía trở thành OCOP.

Vụ  mía năm 2023 – 2024 được mùa, giá cao

Huyện miền núi Tân kỳ của tỉnh Nghệ An là vùng nguyên liệu mía chủ lực cho nhà máy đường Sông Con, năm nay nhiều diện tích mía đạt năng suất 140 tấn/ha, được bà con nông dân ở đây đánh giá là mức kỷ lục...

Những ruộng mía đạt chữ đường cao và sản lượng lớn ở Tân Kỳ. Ảnh: Trân Châu

Xóm Vạn Long, xã Giai Xuân - xã vùng sâu của huyện Tân Kỳ, ruộng mía rộng 1,2 ha của gia đình anh Trần Khắc Hải đã được bóc lá cẩn thận và dự kiến năm nay đạt 130 tấn/ha; cây mía cao 2,5m và dự kiến còn cao thêm khoảng 1m nữa mới đạt độ thu hoạch.

Ruộng mía của gia đình anh Hoàng Văn Chung ở xóm Vạn Long, xã Giai Xuân đạt năng suất khoảng 130 tấn/ha. Với 3ha mía, anh thu về sản lượng hơn 350 tấn, sau khi trừ chi phí thuê nhân công chặt, bóc lá, làm cỏ còn lãi ròng 100 triệu đồng. Giống mía anh Chung trồng cũng là giống KK3 từ Thái Lan. Một số hộ trồng mía khác ở xóm Vạn Long đều có năng suất mía đạt 140 tấn/ha...

Theo Anh Vi Văn Biển, cán bộ nông nghiệp xã Giai Xuân cho biết: “Nhờ trồng giống mới KK3 của Thái Lan, thâm canh đúng quy trình của nhà máy, làm đất bón phân bằng cơ giới, tuân thủ tỷ lệ mật độ cây trồng… nên cây mía năm thứ hai sinh trưởng tốt. Dù gặp thời tiết không thuận lợi, hạn hán, đến nay cây mía giống KK3 vẫn cho năng suất khoảng 130-140 tấn/ha, cao nhất từ trước tới nay ở huyện Tân Kỳ. Như gia đình anh Hải, thu hoạch 150 tấn mía/ha, thu lãi khoảng 50 triệu đồng/ha”.

Hiện nay nông dân trồng mía xã Ea Lâm tại tỉnh Phú Yên đang thu hoạch vụ mía 2023-2024, ngay từ đầu vụ, giá mía nguyên liệu được các nhà máy thu mua đạt cao nhất từ trước tới nay. Do đó, nông dân các huyện miền núi Phú Yên rất phấn khởi khi thu hoạch để bán mía.

Thu hoạch mía tại Phú Yên. Ảnh: Trình Kế

Gia đình ông Ma Đại năm trước trồng 1,8ha, năm nay mở rộng diện tích lên 2ha. Năm trước bán mía giống cho bà con và mía nguyên liệu cho nhà máy thu lãi hơn 150 triệu đồng; năm nay nhà máy đường của Công ty TNHH Công nghiệp KCP Việt Nam (Công ty KCP) thu mua với giá mía 1.350.000 đồng/tấn, gia đình ông Ma Đại thu lãi cao hơn.

Học tập từ nhà ông Ma Đại, nhà ông Y Rô, lần đầu tiên trồng mía, cũng có thu nhập cao ngay trong vụ này. “Năm nay nhà mình cũng làm được 2ha, năng suất cao, giá thì một triệu ba trăm năm mươi ngàn, bà con rất phấn khởi, năm nay ăn Tết rất mừng, bà con chúng tôi rất vui”, ông Y Rô nói.

Cũng như Ma Đại, Y Rô, gia đình ông Ma So Bôn ở buôn Bai, xã Ea Lâm cũng lần đầu tiên trồng 3ha mía. Được sự hỗ trợ đầu tư của Công ty KCP về các khâu giống, làm đất, phân bón chăm sóc và bao tiêu sản phẩm đã đem lại lợi nhuận cho gia đình ông 50-70 triệu đồng/ha.

Ông Nay Y Lé, Chủ tịch UBND xã Ea Lâm cho biết, vụ mía 2023-2024, toàn xã Ea Lâm trồng hơn 300ha mía, tăng gấp 10 lần so với niên vụ trước; đến nay đã thu hoạch được khoảng 70 ha, năng suất ước đạt từ 75-90 tấn/ha. Với giá thu mua như hiện nay, mỗi ha mía người dân thu lợi nhuận từ 60-70 triệu đồng.

Mía là loại cây công nghiệp thích hợp ở vùng khí hậu nhiệt đới ẩm, là nguyên liệu chính để sản xuất ra đường, vì thế cây mía là loại cây mang lại giá trị kinh tế cao cho bà con nông dân. Nhưng có những lúc giá đường xuống thấp, đường ngoại nhập lậu vào nước ta làm cho các nhà máy sản xuất đường lâm vào khủng hoảng, giá thu mua mía nguyên liệu xuống thấp làm thiệt hại không nhỏ cho bà con nông dân. Do đó rất cần sự đồng hành của doanh nghiệp và chính quyền các cấp, xây dựng các sản phẩm từ cây mía trở thành sản phẩm OCOP.

Nỗ lực xây dựng mật mía truyền thống thành sản phẩm OCOP

Người nông dân Hương Khê (Hà Tĩnh) đã lấy lại niềm tin vào cây mía, khi ứng dụng khoa học kỹ thuật, máy móc hiện đại để sản phẩm mật mía đạt chuẩn OCOP.

Nghề chế biến mật mía được hình thành từ lâu đời ở nhiều thôn, xã của huyện miền núi Hương Khê và mang lại giá trị kinh tế ổn định cho người dân. Thế nhưng, những năm trước, diện tích trồng mía ngày càng giảm do việc sản xuất thủ công đòi hỏi nhiều công sức, lỗ vốn. Để phát huy nghề truyền thống, một số địa phương đang nỗ lực hỗ trợ người dân bằng các chính sách đầu tư khoa học kỹ thuật, liên kết sản xuất.

Tổ hợp tác sản xuất mật mía thôn Bình Hải, xã Hương Bình đầu tư hơn 30 triệu đồng mua máy móc, thiết bị, khôi phục nghề truyền thống.

Ông Hà Văn Lưu, thôn Bình Hải, xã Hương Bình cho hay: "Trước đây, nghề làm mật mía rất vất vả, phải huy động nhiều nhân lực. Trong đó công đoạn ép mía phải dùng sức kéo của trâu, bò nên tiến độ chậm, nhiều gia đình phải bỏ nghề. Qua nghe vận động, chứng kiến những mô hình hiện đại ở các địa phương khác, tôi và một số bà con quyết tâm phát triển lại nghề truyền thống của cha ông. Cuối năm 2023, chúng tôi thành lập tổ hợp tác sản xuất mật mía với 15 thành viên, bà con tín nhiệm bầu tôi làm tổ trưởng".

Ông Lưu cùng cộng sự của mình đã đầu tư hệ thống máy ép hiện đại với chi phí hơn 30 triệu đồng. Khu sản xuất chung có 2 lò đốt, vị trí phù hợp, thuận tiện cho việc chế biến mật, giảm nhân công lao động. Công việc kéo mật trước đây phải làm cả ngày thì nay rút gọn chỉ trong 1 buổi. Bởi vậy, vụ xuân năm 2024, thành viên trong tổ hợp tác đang mở rộng diện tích trồng mía.

Gia đình anh Nguyễn Hữu Tình trồng gần 1 sào mía, ép được gần 20 chảo mật, tương đương 260 lít, giá trị khoảng 13 triệu đồng. Anh Tình chia sẻ, không như các địa phương khác ở huyện Hương Khê, đất đai ở Hương Bình khá kén cây trồng. Mía là một trong những cây hiếm hoi phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng nơi đây. Cây mía trưởng thành ít bị sâu hại, có độ ngọt cao. Cùng đó, với kinh nghiệm từ nhiều thế hệ truyền lại nên mật mía truyền thống ở Hương Bình nổi tiếng bởi chất lượng sánh mịn, đặc, thơm. Từ khi tham gia tổ hợp tác, có máy móc hỗ trợ trong khâu chế biến nên hiệu quả sản xuất tăng. Tính ra, mía là cây cho lãi lớn so với các cây trồng khác, gấp 5 lần so với cây lúa. Đây cũng là niềm tin để gia đình tiếp tục mở rộng diện tích.

Từ thực tế cho thấy, việc ứng dụng kỹ thuật, máy móc hiện đại và liên kết sản xuất đã giúp người nông dân lấy lại niềm tin vào cây mía. Dù vậy, nhìn chung các mô hình liên kết sản xuất đang trong giai đoạn hình thành; việc ứng dụng máy móc, kỹ thuật mới áp dụng ở một số công đoạn.

Đặc biệt, quy trình sản xuất tự phát, theo kinh nghiệm của từng hộ gia đình, vấn đề an toàn thực phẩm chưa được quan tâm, sản phẩm chưa có thương hiệu, nhãn hiệu... Do đó, để phát huy làng nghề truyền thống, để mật mía Hương Khê trở thành sản phẩm hàng hóa đặc trưng vẫn cần các chính sách hỗ trợ cho bà con nông dân.

ổ hợp tác sản xuất mật mía Cường - Thùy được thành lập với kỳ vọng tạo ra sản phẩm OCOP cho địa phương.

Ông Đinh Công Tịu – Chủ tịch Hội Nông dân huyện Hương Khê cho biết: "Qua đánh giá, cây mía và sản phẩm mật mía ở huyện Hương Khê rất có tiềm năng phát triển, trở thành sản phẩm hàng hóa đặc trưng của địa phương. Thời gian tới, Huyện hội sẽ tiếp tục tuyên truyền, vận động và sẵn sàng hỗ trợ vay vốn lãi suất thấp để các tổ hợp tác mở rộng diện tích trồng mía, tăng sản lượng mật hàng năm."

Ngoài Hương Khê, huyện Thạch Thành đã và đang triển khai thực hiện nhiều giải pháp nhằm duy trì và phát triển ổn định vùng nguyên liệu mía phục vụ chế biến của Nhà máy Đường Việt Nam - Đài Loan. Đồng thời, xây dựng, phát triển thành công sản phẩm mật mía Đồng Hương Thạch Sơn đạt OCOP 3 sao cấp tỉnh.

Để phát huy nghề làm mật truyền thống từ cây mía, huyện Thạch Thành chỉ đạo các xã, thị trấn vận động, định hướng để Nhân dân cải tạo vườn tạp, tận dụng đất ven đồi... trồng mía phục vụ chế biến mật mía. Qua đó, nhiều gia đình tiếp tục có điều kiện duy trì, phát triển nghề chế biến mật mía truyền thống, tạo việc làm và thu nhập cho người lao động.

Để cây mía trở thành cây làm giàu cho bà con nông dân và các sản phẩm từ cây mía trở thành sản phẩm OCOP của các địa phương, rất cần phải được đầu tư và ứng dụng khoa học kỹ thuật vào chế biến mía sau thu hoạch, có như vậy thu nhập của bà con nông dân trồng mía mới ổn định, giá trị cây mía mới được nâng cao.

Theo báo Nghệ An, Hà Tĩnh, Nhân dân

 Ngọc Thủy (Tổng hợp)