Đối với các nhà máy đường, việc khai thác nguồn điện sinh khối từ bã mía giúp mang lại hiệu quả về kinh tế cũng như tháo gỡ nhiều khó khăn cho doanh nghiệp. Tuy nhiên cần có những chính sách để hỗ trợ phát triển nguồn năng lượng tái tạo này.

Gia tăng giá trị ngành Mía đường

Theo Bộ Công thương, nguồn điện sinh khối cùng các nguồn năng lượng tái tạo khác có ý nghĩa rất lớn, góp phần bảo vệ môi trường cũng như mang lại nguồn thu nhập cho nông dân. Hiện nay, nguồn nguyên liệu cho các nhà máy điện sinh khối chủ yếu là các loại phụ phẩm nông nghiệp như củi trấu, bã mía, rơm rạ, dăm gỗ, các phế phẩm sau thu hoạch, các sản phẩm nông lâm nghiệp và chất thải động vật 

Đối với các nhà máy đường, việc phát triển nguồn năng lượng sinh học sẽ giúp gia tăng giá trị cho ngành Mía đường; tạo việc làm ổn định cho người trồng mía và lao động trong các nhà máy mía đường, nhà máy điện sinh khối; giảm CO2 và góp phần giảm khí phát thải. Tuy nhiên, việc khai thác nguồn năng lượng này vẫn còn quá khiêm tốn vì lĩnh vực này khá mới mẻ và chưa được các doanh nghiệp, nhà đầu tư chú trọng.

Tại Công ty TNHH Công nghiệp KCP Việt Nam (huyện Sơn Hòa), sau khi dự án nhà máy điện đồng phát đi vào hoạt động, doanh nghiệp đã khai thác tốt nguồn năng lượng tái tạo này. Ngoài chạy bằng nguyên liệu chính là bã mía, Nhà máy điện sinh khối KCP còn tận dụng thu mua các loại phụ phẩm từ gỗ rừng trồng, phụ phẩm gỗ chế biến, mùn cưa, rơm rạ, trấu… về đốt sau vụ ép. Kết quả, năm 2017-2018, nhà máy điện đã phát lên lưới 150 triệu kWh, đạt doanh thu 239 tỉ đồng; năm 2019 phát lên lưới 70 triệu kWh, đạt doanh thu gần 91 tỉ đồng và năm 2020 phát lên lưới 123 triệu kWh, đạt doanh thu 160 tỉ đồng.

Đặc biệt, sau khi giá điện đồng phát tăng từ 5,8 USCents/kWh lên 7,03 USCents/kWh vào tháng 3/2020, nguồn thu này đã hỗ trợ rất nhiều cho doanh nghiệp trong thời điểm ngành Mía đường gặp nhiều khó khăn. Cụ thể, doanh nghiệp vẫn giữ giá thu mua mía cao hơn các nhà máy trong khu vực cũng như cải thiện các chính sách đầu tư cho vùng nguyên liệu; đảm bảo việc làm và nâng cao thu nhập cho người lao động.

Cần các chính sách hỗ trợ

Theo ông Nguyễn Quốc Toản, Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, Bộ NN-PTNT, thời gian qua, ngành Mía đường liên tục gặp nhiều khó khăn. Vụ sản xuất 2020-2021, cả nước chỉ còn 25/41 nhà máy đường duy trì hoạt động. Trong đó, cả diện tích, sản lượng mía và sản lượng đường sản xuất đều giảm mạnh.

Trong khi đó, tiềm năng phát triển điện sinh khối của ngành Mía đường rất lớn. Các nhà máy điện còn giúp “giải quyết” một lượng lớn các loại phế phẩm nông nghiệp. Việc bổ sung nguồn điện từ bã mía mà không cần đầu tư thêm trang thiết bị, mang lại lợi ích không nhỏ cho lưới điện quốc gia. Do vậy, Chính phủ cần có cơ chế hỗ trợ các dự án đồng phát nhiệt điện bã mía hoạt động ngoài vụ ép mía như một nhà máy điện sinh khối. Đáp lại, các nhà máy cũng cần hiện đại hóa các phương tiện phát điện để nâng cao năng lực cạnh tranh.

Theo Quyết định 08/2020/QĐ-TTg, giá điện đồng phát nhiệt điện được điều chỉnh lên 7,03 USCents/kWh; điện sinh khối không đồng phát giá 8,47 USCents/kWh. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Văn Lộc, quyền Tổng Thư ký Hiệp hội Mía đường Việt Nam thì mức giá này vẫn chưa khuyến khích được các nhà đầu tư. Ông Lộc cho biết: Các nhà máy điện sinh học đều có xu hướng chuyển đổi cơ chế hoạt động ngoài vụ ép mía và thu mua nguyên liệu, phế phẩm nông nghiệp để tiếp tục vận hành phát điện. Tuy nhiên, với mức giá 7,03 USCents/kWh, thì đầu tư điện đồng phát không hiệu quả. Do vậy, Hiệp hội Mía đường đã đề xuất các dự án điện đồng phát nhiệt điện bã mía cũng được hưởng giá hỗ trợ 8,47 USCents/kWh khi hoạt động ngoài vụ ép mía.

Về vấn đề này, ông K.V.S.R Subbaiah, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Công nghiệp KCP Việt Nam bày tỏ: Chúng tôi rất cân nhắc khi đầu tư giai đoạn 2 của dự án Nhà máy điện sinh khối KCP, nâng công suất phát điện lên 60MW. Trong giai đoạn này, ngoài việc mong muốn được mở rộng diện tích vùng nguyên liệu mía để đáp ứng nhu cầu nhiên liệu đốt, chúng tôi cũng mong muốn sau khi kết thúc vụ ép, lượng điện phát lên lưới sẽ được tính theo giá điện sinh khối để đảm bảo lợi nhuận cho doanh nghiệp. 

Tại hội thảo tham vấn phân tích mô hình kinh doanh của các nhà máy điện sinh khối trong ngành Mía đường vừa qua, đồng chí Trần Hữu Thế, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh khẳng định, việc phát triển điện sinh khối sẽ tăng cường khả năng cạnh tranh của ngành Mía đường thông qua việc tăng doanh thu cho các công ty sản xuất đường, tăng hiệu quả kinh doanh và có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ môi trường sống, giảm phát thải nhà kính, tạo ra việc làm xanh, bổ sung nguồn năng lượng sạch cho lưới điện quốc gia. Phú Yên sẽ phối hợp với Hiệp hội Mía đường Việt Nam tham gia đề xuất với Bộ Công thương tiếp tục đa dạng hóa nguồn cung năng lượng tái tạo mà Việt Nam có tiềm năng, đặc biệt là các nguồn điện sinh khối từ bã mía, với mục tiêu nâng cao sức cạnh tranh cho ngành Mía đường trong nước, giúp người nông dân sống tốt hơn với nghề trồng mía.

 NGÔ XUÂN

baophuyen.com.vn