(TBKTSG Online) - Ngành đường đang đối diện với những khó khăn về đầu ra, bên cạnh áp lực của sản phẩm ngoại nhập, cụ thể là từ Thái Lan. Theo Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA), ngành sản xuất trong nước cần khoảng 3 năm để nâng cao năng lực nội tại, khắc phục hạn chế để đủ sức cạnh tranh với ngành đường của quốc gia láng giềng.

Ông Phạm Hồng Dương.

Bên lề cuộc hội nghị về giải pháp tiêu thụ mía đường niên vụ 2017/2018 hôm 25-5 tại TPHCM, ông Phạm Hồng Dương, Phó chủ tịch VSSA, đã có cuộc trao đổi với báo chí về hướng đi của ngành đường trong thời gian tới để giúp các nhà máy đường có thể phát triển ổn định, đặc biệt là làm sao để cạnh tranh với ngành mía đường của Thái Lan.

Một trong những vấn đề của ngành mía đường Việt Nam là không thể cạnh tranh với ngành mía đường Thái Lan. Làm sao để có thể thay đổi câu chuyện này?

Ông Phạm Hồng Dương: Đây là một chiến lược mang tính cốt tử, cốt lõi của ngành đường Việt Nam. Tuy nhiên, để có cái nhìn tổng thể, đầu tiên chúng ta cần so sánh sự khác và giống nhau của ngành mía đường Việt Nam và Thái Lan để xem đâu là điểm mạnh, yếu của mỗi quốc gia.

Về địa lý, Thái Lan có sự chênh lệch ngày và đêm cao hơn nên cây mía của nước này có chỉ số đường cao hơn so với Việt Nam. Đối với diện tích bình quân thì mỗi người nông dân ở Thái Lan là 5 ha, còn Việt Nam là 3-4 ha nên có thể coi như tương tự nhau nên việc cơ giới hóa trong sản xuất giữa hai nước là như nhau.

Về nguồn nước, theo tìm hiểu của tôi thì nguồn nước cho cây mía của Thái Lan không bằng chúng ta. Còn chi phí, Việt Nam có GDP thấp hơn Thái Lan nên nhìn tổng thể thì chi phí để sản xuất đường của Việt Nam thấp hơn. Như vậy, từ những số liệu nói trên, ngành đường Việt Nam có những lợi thế không thua gì với ngành đường Thái Lan.

Như ông đã nói, ngành mía đường Việt Nam có thể cạnh tranh với Thái Lan nhưng thực tế lại chưa làm được và đó là lý do mà VSSA đặt ra mục tiêu là phải tìm hướng để gia tăng năng lực cạnh tranh. Vậy, cụ thể là làm những gì, thưa ông?

Theo tôi, chưa làm được là có hai lý do. Đầu tiên là từ nội tại của ngành mía đường Việt Nam là đi chậm hơn về công nghệ nên chi phí sản xuất cao. Hiện tại, những nhà máy đường có công suất ép từ 6.000 tấn mía đường/ngày trở lên thì mới giảm được chi phí đầu vào, còn lại thì chưa làm được.

Lý do thứ hai là nằm ở khâu chính sách. Thái Lan có Luật Mía đường từ 1985. Và nhờ có luật này mà giá bán sản phẩm nội địa của nước này ổn định hơn, và đi liền với đó là những chương trình hỗ trợ cho nông dân. Cụ thể, cứ mỗi tấn đường bán ra, nhà máy sẽ trích cho Quỹ Mía đường số tiền là 5 bath. Tức là, họ có nguồn tài chính để hỗ trợ lại cho nông dân. Vì thế, các nhà máy trả cho nông dân 900 bath mỗi tấn mía nguyên liệu, còn lại 150 bath là từ quỹ hỗ trợ.

Điều nữa là quốc gia này có những chính sách hỗ trợ cho những sản phẩm giá trị gia tăng từ câu mía nhưng mua điện sinh khối từ bã mía với giá cao. Hiện giá mua điện sinh khối của họ là 13 xu Mỹ/kWh, còn Việt Nam hiện chỉ là 5,8 xu Mỹ/kWh.

Thứ ba là chính sách về giá ethanol (cồn) để dùng cho xăng E5 của Thái Lan tính vào thời điểm này đang có lợi cho các nhà máy đường nước họ.

Những gì tôi đề cập ở trên là những chính sách hỗ trợ cho những sản phẩm đầu cuối. Và họ làm điều này từ năm 1985 đến nay. Ngoài ra, chính phủ nước này có những chính sách để các nhà máy đường đầu tư vào công nghê như miễn thuế các loại…

Dựa trên những phân tích lợi thế so sánh nói trên, theo ông Việt Nam nên làm gì?

Việc đầu tiên, các nhà máy phải cải tiến, nâng công suất, tối ưu chi phí. Còn phía Chính phủ có thể hỗ trợ nhờ việc nâng giá mua điện sinh khối, khuyến khích người dân sử dụng nhiều xăng sinh học E5 hơn nữa, đặc biệt là tăng chênh lệch giá giữa xăng E5 và xăng A95.

Là một người có nhiều năm làm việc trong ngành mía đường, và sau những thông tin phân tích ở trên, theo ông, Việt Nam cần bao nhiêu năm để có thể cạnh tranh được với ngành mía đường Thái Lan?

Theo tôi, ngành mía đường cần khoảng 3 năm để giải quyết những vấn đề còn tồn đọng nói trên. Ngoài ra, ngành đường cũng cần sự “hỗ trợ” từ Chính phủ nữa. Tuy nhiên, ngành mía đường không chỉ thụ động ngồi đó để chờ hỗ trợ mà cần một sự cạnh tranh mang tính công bằng.

Hai từ "công bằng" mà ông vừa nói, theo quan điểm của ông, bao hàm những yếu tố nào?

"Công bằng" ở đây là dựa theo định nghĩa của WTO là đối xử với mặt hàng nhập khẩu phải như mặt hàng nội địa. Tức là giống nhau là hỗ trợ giá bán, giá bán đầu cuối cho các sản phẩm giá trị gia tăng là như nhau. Nói ngắn gọn là vậy.

Xin cảm ơn ông!

Ngọc Hùng ghi