Giá đường tinh luyện sẽ duy trì quanh mức 20.000 đồng/kg từ quý 2/2023, các công ty chủ yếu sử dụng nguyên liệu mía trong nước sẽ được hưởng lợi lớn từ xu hướng tăng giá đường.

Tăng 12% so với cùng kỳ

Theo Công ty cổ phần Đường Quảng Ngãi (QNS), trên thị trường, giá đường trong nước bắt đầu tăng nhờ ảnh hưởng giá đường thế giới và dự kiến sẽ tăng từ quý 2/2023. Trong tháng 5/2023, giá đường trong nước tăng lên 20.000 đồng/kg, tăng 10% so với đầu năm và 12% so với cùng kỳ, sau khi không thay đổi trong suốt quý 1/2023 ở mức khoảng 18.000 đồng/kg.

Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), mức tiêu thụ đường nội địa của Việt Nam sẽ ổn định so với cùng kỳ trong khoảng 2,3-2,4 triệu tấn/năm. Theo Hiệp hội mía đường Việt Nam (VSSA), sản lượng đường trong nước dự kiến đạt 871.000 tấn tăng 16,6% so với cùng kỳ cho niên độ 2022/2023.

Giá đường trong nước theo từng tháng

Báo cáo của SSI nhấn mạnh, giá đường trong nước nhiều khả năng sẽ duy trì ở mức cao và đi cùng pha với giá đường thế giới trong năm 2023, do đường nhập khẩu chiếm 2/3 nguồn cung đường của Việt Nam.

Hiện tại, giá đường tinh luyện sẽ duy trì quanh mức 20.000 đồng/kg tăng 12% so với cùng kỳ từ quý 2/2023. Ngoài ra, SSI kỳ vọng Bộ Công Thương sẽ nâng lượng đường nhập khẩu tối đa theo hạn ngạch thuế quan năm 2023 để bổ sung nguồn cung đường trong nước, mang lại lợi ích cho các nhà máy đường tinh luyện trong nước nhập khẩu đường thô.

“Chúng tôi mong giá đường trong nước tăng sẽ khuyến khích người nông dân quay trở lại trồng mía. Các chính sách chống trợ cấp chống bán phá giá áp dụng đối với đường Thái Lan nhằm bảo vệ các doanh nghiệp sản xuất trong nước là yếu tố góp phần cải thiện dài hạn sản lượng đường trong nước và giá đường”, chứng khoán SSI nêu.

Hiện, giá đường thế giới đạt 0,27 USD/pound, tăng 35% so với đầu năm và tăng 56% so với cùng kỳ trong tháng 4/2023, cao hơn mức đỉnh 10 năm do điều chỉnh giảm dự báo sản lượng của Ấn Độ và Trung Quốc. 

Tổ chức Đường Quốc tế (ISO) đã điều chỉnh giảm dự báo lượng đường dư cung trên thế giới trong niên độ 2022/2023 từ 6,2 triệu tấn trong tháng 11/2022 xuống 4,2 triệu tấn trong tháng 2/2023.

Theo Reuters, bang Maharashtra của Ấn Độ dự kiến sẽ sản xuất 10,5 triệu tấn, giảm 23,3% so với cùng kỳ, thấp hơn 3,3 triệu tấn so với dự báo trước đó vào cuối năm 2022.

Bên cạnh đó, chất lượng mía cũng thấp hơn dự kiến do điều kiện thời tiết không thuận lợi, cây mía chín sớm hơn và giảm trọng lượng. Hiệp hội các nhà máy đường Ấn Độ (ISMA) ước tính sản lượng đường sản xuất cho niên độ 2022/2023 đạt 34 triệu tấn giảm 5% so với cùng kỳ, thấp hơn 2,5 triệu tấn so với dự báo trước đó.

Về thị trường Trung Quốc, theo USDA, sản lượng đường của Trung Quốc ước đạt 9 triệu tấn giảm 6,3% so với cùng kỳ, thấp hơn 1 triệu tấn so với dự báo trước đó. Nhìn chung, lượng đường tồn kho trên thế giới dự kiến sẽ giảm 13% so với cùng kỳ trong niên độ 2022/2023, tạo áp lực khiến giá đường neo ở mức cao.

Trong khu vực ASEAN, sản lượng đường sản xuất của Thái Lan ở mức cao có thể làm tăng thêm áp lực đường nhập lậu lên nguồn cung đường Việt Nam trong giai đoạn 2023/2024.

Sản lượng đường của Thái Lan đạt 11 triệu tấn tăng 8,3% so với cùng kỳ, do điều kiện thời tiết thuận lợi và tỷ lệ chuyển đổi mía thành đường cao hơn trong niên độ 2022/2023, theo USDA. Trong niên độ 2023/2024, sản lượng đường dự kiến sẽ tăng lên 11,2 triệu tấn, đây là mức cao khi so với niên vụ 2017-2020 do hạn hán.

Do đó, USDA dự báo Thái Lan sẽ xuất khẩu 11 triệu tấn trong niên độ 2022/2023 và 12 triệu tấn trong niên độ 2023/2024

Nhiều thay đổi tích cực

Trên thực tế, Bộ Công Thương đã chính thức áp dụng biện pháp chống lẩn tránh thuế tại Quyết định 1514/QĐ-BCT đối với mặt hàng đường nguyên liệu xuất xứ Thái Lan, với tổng thuế suất là 47,64%.

Sau khi triển khai, tổng lượng đường nhập khẩu chính ngạch vào Việt Nam giảm từ 1,7 triệu tấn, tăng 9% so với cùng kỳ trong năm 2021 xuống còn 1,2 triệu tấn trong năm 2022 giảm 29% so với cùng kỳ. Sau khi thực hiện, chính sách này đã đẩy giá đường tăng 8,7% so với tháng trước. Theo VSSA, việc kiểm soát đường nhập lậu đã được cải thiện kể từ quý 2/2023 nhờ đẩy mạnh các hoạt động kiểm tra.

Đồng thời, Bộ Tài chính cũng đang lấy ý kiến về thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường. Dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi được trình Quốc hội trong tháng 5/2024.

Trong đó, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung thuế tiêu thụ đặc biệt đối với “sản phẩm nước giải khát có đường, theo Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN)”. Cụ thể, đồ uống có đường bao gồm nước uống có ga, nước tăng lực, nước uống điện giải, nước uống thể thao, nước uống chứa trà, nước uống chứa cà phê và nước uống trái cây.

Đây là lần thứ hai Bộ Tài chính đề xuất dự luật này. Trong năm 2014, Bộ Tài chính đã đề xuất việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt 10% đối với đồ uống có đường nhưng không được thông qua.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), việc áp thuế sẽ dẫn đến mức tiêu thụ đồ uống có đường của người Việt Nam giảm 860-900 triệu lít. Dựa trên tính toán của SSI, mức giảm này tương ứng với việc giảm 1-3% lượng đường tiêu thụ trong nước. Do đó, báo cáo của SSI cho rằng, thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ ít có tác động đến tiêu thụ đường trong nước.

Về các cổ phiếu ngành mía đường, SSI vẫn duy trì khuyến nghị khả quan đối với cổ phiếu QNS (Công ty Cổ phần Đường Quảng Ngãi) với giá mục tiêu là 52.000 đồng/cổ phiếu, tiềm năng tăng giá là 19%, tổng mức sinh lời là 26%. Trong năm 2024, ước tính lợi nhuận của QNS đạt 1,7 nghìn tỷ đồng, nhờ mảng đường và điện sinh khối mang lại 812 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế.

Bên cạnh đó, SSI cũng đưa ra khuyến nghị khả quan đối với cổ phiếu SLS (Công ty Cổ phần Mía đường Sơn La) với giá mục tiêu là 188.000 đồng/cổ phiếu, tiềm năng tăng giá là 16%, tổng mức sinh lời là 27%. Khi cổ tức tiền mặt cao và giá đường trong nước tăng sẽ giúp thị trường định giá lại cổ phiếu SLS.

Dù giá đường đang tăng, song ngành mía đường Việt Nam cũng cần thận trọng, khi đường nhập lậu có thể gây áp lực lên nguồn cung và giá đường toàn cầu có thể đảo chiều do nhu cầu yếu hơn dự báo.