Đọc loạt bài đăng trên Báo NNVN về chữ đường, tôi thấy báo viết rất hay, rất trúng, đáp ứng được nguyện vọng của tất cả các hộ nông dân trồng mía trên địa bàn cả nước.

Đo chữ đường thế nào cho minh bạch vẫn là dấu hỏi lớn

Tuy nhiên, tại công ty chúng tôi do minh bạch trong quá trình kiểm tra chất lượng và tạp chất có trong mía thông qua hệ thống tia hồng ngoại NIR, nên việc đánh giá chữ đường được người trồng mía chấp nhận.

Tiền thân là Công ty liên doanh Mía đường Nghệ An TATE & LYLE, được nhà đầu tư của Vương quốc Anh xây dựng vào năm 1996 tại huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An với tổng vốn đầu tư 90 triệu USD, công suất thiết kế 6.000 tấn mía cây/ngày. Năm 2003, công ty đã nâng công suất ép mía lên 9.000 tấn mía cây/ngày. Đến năm 2011, công ty chính thức chuyển giao 100% cổ phần của mình cho Tập đoàn TH quản lý và được đổi tên thành Cty TNHH Mía đường Nghệ An (NASU).

Trải qua 21 năm sản xuất - kinh doanh, công ty đã thực hiện được 19 vụ ép với tổng sản lượng mía nguyên liệu là 14,1 triệu tấn, cung cấp cho thị trường 1,46 triệu tấn đường và 600.000 tấn rỉ mật. Những năm đầu nhà máy mới đi vào hoạt động, do chính sách thu mua mía áp dụng là “mua xô”, không quan tâm đến chất lượng mía nhập nguyên liệu về nhà máy tốt hay xấu nên nông dân chỉ trồng các giống có năng suất cao, bón thêm phân đạm và bón muộn để khối lượng mía nhập về nhà máy được nhiều nhất, ít quan tâm đến phòng trừ rệp xơ bông trắng hại mía nên độ đường (CCS) đều dưới 10.

Năm 2008, công ty đã mua bản quyền, phần mềm kiểm tra chất lượng và tạp chất có trong mía bằng tia hồng ngoại (NIR) của Công ty Foss, Úc. Để phù hợp với quy trình kiểm tra chất lượng mía, công ty đã phải thay đổi cách thức nhập mía nguyên liệu, bắt đầu từ khâu mía được cân trọng lượng vào nhà máy, cho đến khi mía được băm, xay nhỏ chạy trên băng tải đến trước trục ép số 1 và thanh toán tiền mía cho nông dân. Sự thay đổi này, nông dân trồng mía phải chờ đợi thêm 24 giờ, nên tổng thời gian là 48 giờ sau nhập mía mới được nhà máy thanh toán tiền mua mía.

Hệ thống NIR được lắp đặt ở trục ép số 1 trước khi mía được ép ra nước để đưa vào công đoạn chế biến đường, tại đây mỗi xe mía đều được hệ thống tia hồng ngoại phát ra 96 tia hồng ngoại đơn lẻ vào phần mía nguyên liệu được xay nhỏ để kiểm tra chất lượng và tạp chất có trong mía; bình quân 96 kết quả đơn lẻ là chất lượng và tạp chất của toàn xe mía. Phần giao nhau giữa 2 xe mía không kiểm tra để đảm bảo sự chính xác cho các xe mía được nhập về.

Anh Bùi Hữu Dũng, Giám đốc Chất lượng- Môi trường của nhà máy cho biết, sau 4 năm vận hành thử nghiệm dưới sự giám sát chặt chẽ của Công ty Foss, năm 2012, hệ thống NIR chính thức được áp dụng để kiểm tra chất lượng và tạp chất tất cả các chuyến mía nhập về nhà máy. Mía của nông dân được kiểm soát chặt chẽ từ lệnh thu hoạch do nhà máy phát ra đến trước khi ép ở trục ép thứ nhất thông qua số lệnh chặt mía, số lệnh vận tải, số gòn mía được cẩu lên, số gòn lật vào máy để băm và xay nhỏ.

Các dữ liệu này sẽ được hệ thống máy tính tự động ráp nối sau khi có kết quả kiểm tra chất lượng từ phòng Lab, trọng lượng của chuyến mía nhập về và thông báo kết quả, thanh toán tiền mía cho nông dân. Cũng từ khi mía bắt đầu xay nhỏ, chạy trên băng tải hệ thống đã giám sát đường đi của các xe mía, tại phòng Lab thiết bị hiện đại được kết nối để xác định đường đi của nước mía sau khi ép, cán bộ hóa nghiệm có thể lấy mẫu nước nước mía phân tích, kiểm tra thêm…

Sau 48 giờ nhập mía về nhà máy, nông dân có thể sử dụng điện thoại di động soạn tin nhắn về tổng đài của NASU (7083) để biết được trọng lượng xe mía đã nhập về, chất lượng mía, tạp chất bị trừ và số tiền sẽ được nhà máy chi trả.

Ông Nguyễn Ty Ngân, nhóm trưởng hợp đồng 5062 xã Hạ Sơn (Quỳ Hợp) cho biết, với phương thức thu mua khoa học, minh bạch về chất lượng và tạp chất có trong mía, khi nhận tiền, toàn bộ thông tin về số lượng, chất lượng mía được in lên hóa đơn thanh toán, nên người bán mía rất tin tưởng khi bán mía. Bà Nguyễn Thị Hòa ở xã Nghĩa Thịnh cho biết thêm, vụ ép 2016/2017 vừa qua, do trồng giống mía chín sớm có độ đường cao và chăm sóc, bón phân theo quy trình nhà máy khuyến cáo nên bình quân độ đường toàn xóm đạt trên 13CCS, chuyến mía của gia đình nhập về nhà máy được 15,7CCS; nếu tính cả tiền thưởng giá mía đạt 1.250.000 đồng/tấn mía.

Cũng vụ ép vừa qua, xã Nghĩa Thắng, huyện Nghĩa Đàn nhập về nhà máy đường được 8.533 tấn mía nguyên liệu, với độ đường bình quân đạt 13.03 CCS, tiền thưởng cho mía có CCS cao là 635.309.009 đồng. Như vậy, bình quân mỗi tấn mía nhập về nhà máy được thưởng thêm 74.453 đồng do mía ngọt. Vụ ép vừa qua, công ty đã thưởng tiền cho tất cả nông dân nhập mía về nhà máy có CCS cao là 9,98 tỷ đồng trên số lượng mía nhập về là 545.804 tấn mía nguyên liệu, như vậy bình quân 1 tấn mía nhà máy thưởng thêm 18.284 đồng…

Ngoài ra, trong quá trình sản xuất, do giá đường trên thị trường tăng so với giá đường tính toán đầu vụ ép, công ty đã áp dụng chính sách tăng giá mía thêm so với giá thu mua mía đầu vụ là 60.000 đồng/tấn, sự tăng giá mía này hồi tố cho cả số mía được nhập về trước thời điểm tăng giá, từ đầu vụ ép.