Nông dân bán tín bán nghi

Đối với người trồng mía, lợi nhuận nhiều hay ít qua mỗi mùa vụ phụ thuộc vào hai yếu tố: năng suất mía và chữ đường. Chữ đường càng cao thì mía bán càng được giá.

Nông dân bán mía cho thương lái thường tự định chữ đường bằng cảm tính “thuận mua vừa bán”

Thông thường, các NM đường sẽ lấy chuẩn là 10 chữ đường tại cầu cảng để thông báo giá thu mua. Và cứ mỗi chữ đường tăng thêm sẽ được cộng 100 đồng/kg. Ngược lại, mỗi chữ đường giảm, giá sẽ giảm khoảng 70 - 80 đồng/kg. Với năng suất lên đến 150 – 200 tấn mía nguyên liệu/ha, việc tăng giảm 1 chữ đường số tiền chênh lệch là hàng chục triệu đồng.

Theo lịch thời vụ, còn khoảng một tháng nữa các NM đường ở khu vực ĐBSCL mới vào vụ ép niên vụ mía đường 2017 – 2018. Thế nhưng, hiện nay tại các vùng mía nguyên liệu, ngành chức năng, nhân viên NM và cả nông dân đã bắt đầu đo chữ đường. Đây chính là cơ sở để xác định thời gian vào vụ ép cũng như công bố giá thu mua mía nguyên liệu.

Tại Xí nghiệp Đường Vị Thanh, 1 trong 2 NM ép của Cty CP Mía đường Cần Thơ – CASUCO, công nhân đang tất bật hoàn thành công việc sữa chữa máy móc, để khi có quyết định của lãnh đạo là bắt tay vào vụ ép. Ông Huỳnh Hữu Nguyên, GĐ Xí nghiệp đường Vị Thanh cho biết, hiện công việc sữa chữa đã hoàn thành 80%, đến giữa tháng 9/2017 sẽ xong.

Tại vùng mía nguyên liệu, bộ phận khuyến nông của công ty đã tiến hành đo chữ đường, khi mía đạt tối thiểu từ 9 chữ đường trở lên mới quyết định ngày vào vụ. Nói về cách đo để tính giá thu mua mía, ông Nguyên cho biết: “NM sẽ lấy nước ép đầu của từng chủ mía để đo chữ đường. Bộ phận cân mía, nhân viên ép, nhân viên lấy mẫu nước mía đều hoạt động độc lập. Quá trình phân tích được truyền tín hiệu trực tiếp ra ngoài qua màn hình để người bán mía theo dõi".

 Việc làm này nhằm đảm bảo tính khách quan và người bán mía có thể yên tâm về tính minh bạch khi đo chữ đường. Mặc dù vậy, nhiều nông dân và thương lái bán mía cho NM vẫn tỏ ra nghi ngờ, không tin kết quả đo chữ đường.

Ông T.V.H, một nông dân trồng mía lâu năm ở huyện Phụng Hiệp (vùng mía nguyên liệu chính của tỉnh Hậu Giang), đồng thời cũng là thương lái thu mua mía bán cho các NM đường trong vùng khẳng định: “Chữ đường nhiều khi từ vùng nguyên liệu về tới NM “vênh” khá nhiều. Nhưng nông dân, thương lái có bức xúc, khiếu nại thì cũng rất ít khi được giải quyết. Vì họ khẳng định kết quả đo bằng máy rồi. Mà máy móc thì có sai bao giờ".

Tuy nhiên, các thiết bị đo chữ đường là máy móc thì cũng do con người tạo ra và độ chính xác còn tùy thuộc vào người sử dụng nó. Vì vậy, hầu như nông dân không mấy tin kết quả đo chữ đường của NM. Và đó cũng là khoảng cách niềm tin thiếu hụt giữa người bán mía và NM đường không biết đến bao giờ mới được rút ngắn lại. Thậm chí, có người nói, mỗi ngày nó doãng rộng ra hơn.

Lập tổ giám sát chữ đường

Là địa phương có vùng mía nguyên liệu lớn nhất ĐBSCL (trên 10.000 ha) và có đến 3 NM đường hoạt động, để minh bạch chữ đường, giải quyết nỗi bức xúc của nông dân, UBND tỉnh Hậu Giang đã quyết định thành lập Tổ giám sát chữ đường. Tổ giám sát do Sở NN-PTNT làm “chủ xị” với sự phối hợp của các đơn vị như Sở KH-CN, Phòng An ninh kinh tế (Công an tỉnh), Hội Cựu chiến binh, Hội Nông dân tỉnh...

Việc đo chữ đường là độc quyền của NM, cán bộ phán thế nào thì nông dân đành phải chấp nhận

Ông Ngô Minh Long, PGĐ Sở NN-PTNT Hậu Giang cho biết, Tổ giám sát chữ đường sẽ hoạt động trong suốt niên vụ mía. Tổ sẽ lấy mẫu tại rẫy mía vào đầu vụ, giữa vụ và cuối vụ. Khi lấy mẫu sẽ có sự tham gia của nhân viên NM đường, ngành chức năng và chính quyền địa phương vùng nguyên liệu...

Kết quả đo chữ đường sẽ là cơ sở để ngành chức năng tính toán thời gian vào vụ ép, công bố giá cơ sở để nông dân biết. Khi vào vụ, Tổ giám sát sẽ lấy mẫu kiểm tra chữ đường tại ruộng và cầu cảng NM để so sánh, đánh giá mức độ chênh lệch. Trong trường hợp có tranh chấp, tổ sẽ lấy mẫu gửi lên Phòng thí nghiệm chuyên sâu - Trường Đại học Cần Thơ để phân tích, từ đó đối chiếu lại với kết quả ban đầu của NM đường, để có hướng giải quyết.

Theo ông Long, trước đây tranh chấp xảy ra khá nhiều, do có sự chênh lệch quá lớn về chữ đường đo tại ruộng và kết quả đo của NM. Tuy nhiên, từ khi Tổ giám sát chữ được được thành lập, tình trạng này đã giảm đi rất nhiều. “Nhiệm vụ của Tổ giám sát là không để NM đường ép nông dân, tiến tới việc minh bạch chữ đường, đảm bảo công bằng và hài hòa lợi ích giữa các bên”, ông Long khẳng định.

Đ.T.CHÁNH - nongnghiep.vn