(TBKTSG Online) - Giá đường thế giới đang giảm thấp hơn giá thành song tình trạng thừa cung vẫn diễn ra. Nguyên nhân là sự gia tăng can thiệp trợ giá của nhiều quốc gia đã làm biến dạng thị trường đường thế giới.

VSSA nhận định việc thiếu thông tin về bản chất biến dạng của thị trường thế giới dẫn đến ngộ nhận về năng lực cạnh tranh của ngành đường trong nước.

Đánh giá khái quát tình hình sản xuất và thị trường đường trên thế giới, Hiệp hội mía đường Việt Nam (VSSA) cho biết, giá đường niên vụ 2018 - 2019 đã xuất hiện mức giá chạm đáy 10 Uscent/lb vào tháng 9/2018. Cho đến nay, giá đường vẫn ở mức thấp và dao động quanh mức 12 Uscent/lb.

Như vậy, sau khi đạt đỉnh ở mức 23 Uscent/lb vào tháng 8/2016, giá đường đã liên tục giảm. Lấy mốc 16 Uscent/lb là giá thành thấp nhất của Brazil, mức giá hiện nay đã thấp hơn giá thành sản xuất của bất kỳ quốc gia nào.

Câu hỏi được đặt ra là giá thấp như vậy nhưng tại sao việc sản xuất vẫn liên tục thừa cung, có phải trình độ sản xuất đường thế giới đã tiến bộ hơn?

Tại hội nghị tổng kết sản xuất mía đường niên vụ 2018 - 2019, VSSA cho rằng trình độ sản xuất cải thiện chỉ là một phần. Nguyên nhân chính là sự gia tăng can thiệp trợ giá của nhiều quốc gia đã làm biến dạng thị trường đường thế giới. Đường đưa ra thị trường thế giới với giá rẻ như thế chính là đường phá giá (dumping sugar).

Biến động giá đường thế giới từ năm 2015 đến 2019. Ảnh VSSA

VSSA nhận định, thị trường đường thế giới giai đoạn vừa qua không hoạt động theo quy luật cung cầu và cạnh tranh bình đẳng. Thị trường đường bị biến dạng bởi các sự can thiệp trợ giá của các chính phủ. Sự can thiệp thô bạo đến mức gian lận thương mại khi vi phạm nhiều nguyên tắc thương mại quốc tế của tổ chức WTO, GATT.

Đây là hiện tượng nổi bật trong thời gian vừa qua, đến nỗi ngành đường thế giới đã phải gọi năm 2018 là “năm trợ giá”. Loại hình gian lận này càng làm cho giá đường thế giới không thể nào cải thiện được.

Bản chất bất công và biến dạng của thị trường đường thế giới được phản ánh cụ thể qua rất nhiều hồ sơ khiếu kiện chồng chéo về vi phạm các nguyên tắc thương mại quốc tế từ Ban thư ký WTO.

Đơn cử, tháng 4/2016 Brazil, EU và Guatemala kiện Thái Lan ra WTO trợ giá đường vi phạm các nguyên tắc WTO. Thái Lan đã thừa nhận là vi phạm. Tuy nhiên việc khắc phục vẫn cố tình dây dưa, và đến nay chưa khắc phục xong.

Tháng 2/2019, Brazil kiện Ấn Độ ra WTO liên quan đến biện pháp hỗ trợ trong nước cũng như tất cả các biện trợ cấp xuất khẩu đã vi phạm các nguyên tắc thương mại của WTO.

Đến tháng 3/2019, Guatemala, Costa Rica, EU, Australia và cả Thái Lan cũng yêu cầu gia nhập đơn kiện. Và còn nhiều đơn khiếu kiện chồng chéo khác hồi giữa tháng 3 đến đầu tháng 4 năm nay.

Điều đáng lưu ý là các quốc gia đứng đơn kiện đều là những nước nằm trong top xuất khẩu đường. “Điều này cho thấy, dù là nước đang xuất khẩu nhưng cũng không thể chịu nổi mức giá đường trên thế giới bị biến dạng bởi các biện pháp hỗ trợ”, VSSA kết luận.

Tuy nhiên, VSSA cũng thừa nhận điều đáng tiếc là trong thời gian rất dài, các thông tin về bản chất biến dạng của thị trường đã không được chính VSSA - với tư cách là một hiệp hội ngành nghề – kịp thời nhận diện và thông tin đến các đơn vị hữu quan và dư luận.

Ông Cao Anh Đương, quyền Chủ tịch VSSA đánh giá, sự thiếu sót này đã khiến xã hội và các đơn vị quản lý nhà nước ngộ nhận rằng năng lực cạnh tranh của ngành đường và nông dân trồng mía Việt Nam quá thấp so với thế giới, quá thấp so với Thái Lan, và chỉ ỷ lại vào bảo hộ của Nhà nước.

Từ những ngộ nhận trên đã dẫn đến những sai lầm trong việc triển khai các kế hoạch sản xuất tiêu thụ, dẫn đến một số hậu quả bất lợi cho việc phát triển của ngành.

Về kết quả sản xuất mía đường trong nước, báo cáo của VSSA cho biết, cuối niên vụ 2017/2018, các nhà máy đường cả nước dự kiến tổng diện tích mía cung cấp cho nhà máy gần 240.000 ha, với năng suất đạt 68,3 tấn/ha. Tổng sản lượng mía đạt gần 15,5 triệu tấn với chữ đường đạt 9,79 CCS.

Tuy nhiên, thực tế vụ 2018 - 2019 không đạt như kế hoạch đề ra vì diện tích giảm, có nơi giảm đến 20 - 30%. Năng suất cũng giảm so với kế hoạch, chỉ đạt 63,42 tấn/ha, chữ đường cũng giảm so với chữ đường vụ trước đạt 9,7 CCS.

Hoàng Nam