Hội nghị tổng kết niên vụ mía đường năm nay được tổ chức tại tỉnh Tây Ninh, sáng ngày 13.9. Hội nghị do Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản chủ trì, Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA) phối hợp tổ chức.

Theo báo cáo từ Bộ NNPTNT, năm 2017, tổng diện tích mía cả nước là 274.300 ha; tăng 6.000 ha so với năm 2016; năng suất bình quân đạt 65,1 tấn/ha; tăng 0,3 tấn/ha so với năm 2016, tổng sản lượng đạt 17.870.000 tấn, tăng 500.000 tấn so với năm 2016. 

 Niên vụ tổng kết mía đường 2017 – 2018 do Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản, Hiệp hội VSSA phối hợp tổ chức. Ảnh: Nguyên Vỹ

Về giống mía, Việt Nam có bộ giống phong phú với trên 75 giống hiện đang sản xuất. Tuy nhiên, trên 90% giống mía trồng tại Việt Nam hiện nay đều là giống có nguồn gốc từ nước ngoài, các giống lai tạo từ trong nước còn rất khiêm tốn.

Về sản xuất đường, cả nước có 37/41 nhà máy đường (NMĐ) hoạt động. Trong đó, 4 nhà máy: Hiệp Hòa, Kiên Giang, Cà Mau và NIVL đã tạm ngừng hoạt động; tổng công suất thiết kế của các nhà máy là 153.379 tấn mía/ngày (TMN) nhưng công suất thực tế chỉ khoảng 136.000 TMN.

Về tiêu thụ đường, tính đến ngày 15.8, lượng đường tồn tại kho các nhà máy là 622.040 tấn, cao hơn cùng kỳ năm trước 67.584 tấn. So với những năm trước thì lượng đường tồn kho cuối vụ tương đối lớn do lượng đường tồn kho đầu vụ cao, cộng với việc tiêu thụ chậm những tháng cuối vụ.

Về giá bán, giá đường vụ 2017 - 2018 có biến động phức tạp. Hiện nay đang ở mức thấp nhất trong những năm gần đây. Giá đường liên tục giảm từ đầu vụ. Cụ thể, giá bán đường trắng loại I đã có thuế VAT tại kho nhà máy dao động từ 13.500 - 14.500 đồng/kg; giữa vụ 12.000 - 12.500 đồng/kg, cuối vụ chỉ còn 10.500 - 11.500 đồng/kg. So với niên vụ trước, giá đường giảm bình quân 3.000 - 5.000 đồng/kg, đây là mức giảm rất lớn, dẫn đến nhiều khó khăn cho doanh nghiệp.

Theo ông Phạm Văn Duy, Phó Cục trưởng Cục chế biển phát triển thị trường nông sản, có nhiều yếu tố làm ảnh hưởng đến sự giảm giá đường. Cụ thể là nguồn cung đường thế giới tăng nhanh hơn so với cầu, giá đường thế giới lại giảm mạnh.

Tồn kho đường trong nước niên vụ 2016 - 2017 lớn, gần 600.000 tấn dẫn đến áp lực tiêu thụ vụ này cao. Vấn đề quản lý buôn lậu đường chưa thật sự hiệu quả, đường lậu nhập khẩu khó kiểm soát, có giá rẻ trong khi giá đường trong nước thiếu cạnh tranh. 

 Mía đường trong nước trải qua một niên vụ cực kỳ khó khăn. Ảnh: Trần Đáng

Nhìn nhận tổng thể, diện tích trồng mía năm 2017 có tăng so với năm 2016. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại do tác động của thị trường giá đường xuống thấp, giá mía có xu hướng giảm, tình hình dịch bệnh và biến đổi khí hậu vẫn diễn biến phức tạp nên người dân đã chuyển đổi nhiều diện tích mía sang trồng những cây khác có giá trị kinh tế cao hơn. Diện tích trồng mía năm 2018 có nguy cơ sụt giảm.

Việc cơ cấu giống rải vụ đã có cải thiện nhưng còn chậm. Quy mô sản xuất hộ gia đình manh mún, nhỏ lẻ là nguyên nhân rất lớn gây hạn chế đến việc đầu tư xây dựng hạ tầng, áp dụng khoa học công nghệ, cơ giới hóa trong nông dân.

Tình trạng mua mía xô, bao tạp chất, chữ đường cũng như xác định chữ đường chưa thật sự minh bạch là yếu tố ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý người trồng mía.

“Trong sản xuất đường, việc chủ động cơ cấu lại các NMĐ còn chậm. Niên vụ này có thêm 2 nhà máy tạm ngừng hoạt động (NIVL và Cà Mau) do thua lỗ, nợ kéo dài, giá mía thấp nên không có thương lái thu mua”, ông Duy nói.

Ông Trần Hữu Tuấn, một nông dân trồng mía ở Tây Ninh cho rằng với tình hình nghiêm trọng của ngành mía đường thời gian qua, rất cần sự có mặt, chỉ đạo cụ thể trực tiếp của lãnh đạo cấp cao của Bộ NNPTNT. “Trước mắt là tháo gỡ khó khăn cho các NMĐ, sau đó là lợi ích của người trồng mía”, ông Tuấn chia sẻ.