Càng trồng, càng lỗ

Những ngày này, nông dân huyện Cù Lao Dung (Sóc Trăng) đang vào cao điểm thu hoạch vụ mía năm 2018- 2019, thế nhưng giá quá thấp khiến nhiều hộ thấp thỏm lo âu. Ông Diệp Thanh Tâm, ngụ xã An Thạnh Đông rầu rĩ: “Vụ này gia đình tôi trồng 13 công mía, đây là loại cây truyền thống của xứ cù lao hàng chục năm nay. Cả nhà vất vả chăm sóc gần cả năm trời, nay mía tới kỳ thu hoạch thì thương lái chỉ mua 260- 300 đồng/kg (mua sô, thương lái tự đốn), mức giá thấp nhất từ nhiều năm qua. Dù lỗ, nhưng nông dân đành chấp nhận bán, chứ càng neo lâu thì gặp hạn mặn sẽ khiến mía giảm chất lượng và lỗ nhiều hơn”. Đưa chúng tôi ra thăm ruộng mía rộng 12 công của gia đình đã quá ngày thu hoạch, ông Út Chí (xã An Thạnh Đông, huyện Cù Lao Dung) chua chát: “Hồi năm ngoái giá mía thấp nhất cũng chỉ 500 đồng/kg khiến hàng loạt hộ lỗ te tua. Sau đó, người dân chạy đi hỏi nợ đầu tư trồng lại vụ mía mới hy vọng gỡ nợ. Nào ngờ, giờ tới kỳ thu hoạch thì giá mía rớt thảm hơn vụ trước”.

Nông dân thu hoạch mía ở Sóc Trăng

Nhiều nông dân ở xứ mía Cù Lao Dung cho biết, nếu như vụ trước năng suất mía khoảng 120 tấn/ha; trong khi vụ này bị thất mùa năng suất chỉ 90- 100 tấn/ha; chữ đường trong mía cũng giảm xuống còn 8- 9 chữ; đặc biệt là giá cả thấp nhất so hàng chục năm nay. Như vậy, tính trên 3 mặt là năng suất thấp, chữ đường thấp và giá thấp đã đẩy nông dân trồng mía thua lỗ từ 10- 20 triệu đồng/ha. “Do thua lỗ khá nặng trong 2 vụ mía liên tục nên rất nhiều hộ lâm vào cảnh nợ nần và hiện tại bà con tiến thoái lưỡng nan trong việc có trồng mía nữa hay không. Trước mắt đã có không ít hộ rời cánh đồng mía để lên TPHCM, Bình Dương… làm thuê kiếm sống; trong khi nợ vật tư, nợ bên ngoài vẫn chưa thể thanh toán”, ông Diệp Thanh Tâm chia sẻ.

Theo ông Hồ Thanh Kiệt, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Cù Lao Dung: “Vụ mía năm nay nông dân các xã sản xuất hơn 5.100 ha, đến thời điểm này đã thu hoạch gần 40% và đang vào cao điểm đốn mía cho đến tháng 5-2019 kết thúc vụ. Tuy nhiên, cái khó năm nay là giá mía quá thấp, bình quân chỉ 400-500 đồng/kg; riêng những nơi xa kênh mương thì giá thấp hơn. Mấy ngày qua, ngành chức năng rất nóng lòng bởi giá thấp, tiêu thụ chậm, dân bị lỗ kéo dài… song, vẫn rối bời vì chưa có giải pháp hữu hiệu”. Không riêng gì Sóc Trăng, mà ở Trà Vinh, Long An, Bến Tre… hàng loạt nông dân trồng mía cũng trắng tay bởi vụ mùa ảm đạm, khi giá mía nguyên liệu và giá đường cùng sụt giảm mạnh, tiêu thụ gặp khó khăn…

Cây mía sẽ mất dần…

Tâm sự với chúng tôi, ông Hồ Thanh Kiệt, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Cù Lao Dung bộc bạch: “Nhiều năm nay, mỗi khi nói tới Cù Lao Dung là người ta nghĩ ngay tới những cánh đồng mía bạt ngàn. Chính vì vậy mà không ít người quen gọi xứ này là “cù lao mía”. Những năm cao điểm Cù Lao Dung trồng hơn 8.520ha mía và là một trong những huyện có diện tích mía đứng hàng nhất nhì ở vùng ĐBSCL. Song, vài năm nay ngành mía đường lâm vào khủng hoảng và khó khăn càng lúc trầm trọng hơn. Do ảnh hưởng giá đường thấp đã kéo giá mía xuống thấp và nông dân bị lỗ nên họ bỏ cây mía là chuyện hiển nhiên”. Ông Kiệt chỉ chúng tôi những cánh đồng tôm sú, tôm thẻ nối tiếp nhau, rồi những rẫy rau màu chạy dài quanh xứ cù lao… Đây chính là những cánh đồng mía trước đây đã bị san phẳng để chuyển sang trồng cây con khác. “Sau vụ mía năm ngoái đã có khoảng 1.000ha đất mía bị phá bỏ để trồng cây khác. Vụ mía hiện tại nông dân tiếp tục lỗ, nên dự kiến có từ 1.000- 1.100ha mía sẽ mất. Với tình hình này nhiều khả năng sang vụ mía 2019- 2020, huyện Cù Lao Dung chỉ còn lại khoảng 4.000ha mía; kế hoạch giữ từ 5.000- 5.500 ha mía xem như khó thực hiện được”, ông Kiệt nhìn nhận.

Tại Cà Mau, Kiên Giang, Long An, Bến Tre, Trà Vinh… diện tích mía cũng giảm mạnh, bởi nông dân đã quá ngán ngẩm. Riêng ở thủ phủ mía Hậu Giang, nếu như năm 2012 toàn tỉnh trồng hơn 12.000 ha mía, thì năm 2018 sụt giảm còn 10.500 ha; niên vụ mía 2019- 2020 tiếp tục giảm xuống khoảng 8.500 ha. Mới đây, Công ty cổ phần Mía đường Cần Thơ (Casuco) cho biết, do tình hình sản xuất kinh doanh mía đường khó khăn, nên dự kiến niên vụ mía 2019-2020, phía Casuco sẽ không ký kết hợp đồng bao tiêu mía với nông dân Hậu Giang và các tỉnh như những vụ trước; mà chuyển sang hình thức thu mua theo giá sàn. Thông tin này ít nhiều khiến ngành chức năng và nông dân trồng mía lo lắng về đầu ra, bởi Casuco là doanh nghiệp mía đường hàng đầu ở ĐBSCL. Ông Nguyễn Thế Tự, Phó phòng NN-PTNT huyện Phụng Hiệp (Hậu Giang) cho biết: “Lâu nay, có hơn 62% diện tích mía của địa phương được Casuco hợp đồng bao tiêu; nay nếu Casuco không bao tiêu thì tình hình vô cùng khó. Cần thấy rằng, trong tình cảnh nông dân trồng mía thua lỗ do giá thấp và nếu công ty không bao tiêu sẽ dẫn đến đầu ra càng bấp bênh hơn; khi đó nông dân ào ạt phá bỏ cây mía là khó tránh khỏi”.

Hiện tại huyện Phụng Hiệp khuyến cáo nông dân sản xuất sớm và thu hoạch sớm để tranh thủ bán mía cho các nơi mua về ép nước mía giải khát. Đây được xem là một trong những giải pháp “tự bơi”, hạn chế phụ thuộc vào nhà máy đường trong tình cảnh khó khăn chung. Phía Sở NN-PTNT tỉnh Hậu Giang yêu cầu các địa phương có trồng mía, sớm thông tin chính sách thu mua mới của Casuco để nông dân chủ động ứng phó; đồng thời có giải pháp làm việc với nhà máy đường về tiêu thụ…

HUỲNH PHƯỚC LỢI